Adalar’daki öğrencilerin uzay konusunda araştırmalar yapabilecekleri laboratuvar ve atölyelere kavuşması mevcut koşullarda uzak bir hayal gibi görünürken, İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü’nce hazırlanan ve İstanbul Kalkınma Ajansı (İSTKA) tarafından desteklenmeye layık görülen bir proje, bu hayalin gerçeğe dönüşebilmesinin önünü açtı. “Adalar’dan Uzaya Bir Keşif Macerası” başlıklı projenin ortakları arasında Adalar Kaymakamlığı ile Kültür Üniversitesi de var.
Adalar Milli Eğitim Müdürlüğü Proje Koordinatörü İlyas Akça ile hem mimarı olduğu bu projeyi hem de Adalar’daki eğitim-öğretim sorunlarını konuştuk.
Projeyi yazmamdaki itici güç, okullarda müfredat yani konu ve içerik bazlı öğretimin 21. yüzyıl insanına cevap olamaması diyebiliriz. Öğrencilerimiz, 21. yüzyıl becerileri dediğimiz bilgiye ulaşma, problem çözme, üst bilişsel düşünme gibi becerileri kazanabilmeli. Artık karar verme süreçleri, öz farkındalık, dijital okur yazarlık, bilgi okur yazarlığı gibi kavramlar insan hayatı ve toplum için daha önemli bir hâl aldı. Bilgiye ulaşmak Internet sayesinde kolaylaştı ve okulda öğrenciye onun bir dakika içinde ulaşabileceği bilgileri ezberletmek anlamını yitirdi. Klasik eğitim sürecinin de yeniden yapılanması, bilginin kendisinin değil edinme süreçlerinin öğrenmenin merkezine konulması gerekiyor. Bunu gerçekleştirmek için de öğrencilerin ilgisini çekebilecek uzay araştırmaları çalışmalarını örnek aldım. Bu konuda NASA (Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi) ve ESA (Avrupa Uzay Ajansı) çalışmalarını inceledim. Biliyorsunuz birçok icat ya da keşif, uzay araştırmalarının yan ürünü olarak da ortaya çıkıyor. Ve Amerika, Avrupa gibi gelişmiş ülkeler STEM (Bilim, Teknoloji, Mühendislik, Matematik) çalışmalarıyla öğrencileri bu alanda düşünmeye sevk ediyor. Ülkemizde de bu yönlü çalışmalar mevcut. Adalar’da da yürütmeye çalıştığımız STEM çalışmaları ve yine koordinatörlüğünü yaptığım, Türkiye’de birçok ilde uygulanan Harezmi Eğitim Modeli çalışmaları buna örnek. Hazırladığım proje de buna dayalı bir okulu hayal eden bir proje.
Uygun yer bulunduğunda kuracağımız Uzay Araştırmaları Laboratuvarı’nın, öğrencilerin kendi araştırmalarını yapabilecekleri, ya da sınıfların, öğretmenlerin bizim hazırladığımız robotik, astronomi, astro fotoğrafçılık, uydu izleme ve haberleşme, oyun tasarımı, tasarım, robotik eğitimlerini alabilecekleri bir merkez olmasını istiyoruz. İSTKA’nın 1 milyon 400 bin Türk Lirası hibesi ile teknolojik altyapı sorunumuz ortadan kalkacak. Kültür Üniversitesi hocalarından Prof. Dr. Dursun Koçer ve çok kıymetli hocalardan oluşan Astro Bilgi ekibi öğretmen ve öğrenci eğitimlerinde bize yardımcı olacaklar. Aynı şekilde Stellar Lab, Mars on Earth Project ekibi de eğitimler konusunda devreye girecekler. İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü ile de Harezmi Eğitim Modeli eğitimleriyle STEM eğitimlerini öğretmen ve öğrencilerimize vermeyi planlıyoruz. Projeyi 18 ay gibi bir süre içerisinde bitirmeyi hedefliyoruz. Ekipmanlar, bina işlemleri bittikten sonra Mayıs-Haziran gibi Kültür Üniversitesi ile düzenleyeceğimiz Gözlem Şenliği ile eğitime start vermiş olacağız.
Şimdilik karşımızdaki en büyük problem Adalar’ın bina problemi. Biz laboratuvarları ve atölyeleri tek bir binada kurup bir merkez olarak çalışmasını sağlamak istiyoruz. Fakat özellikle bazı okulların deprem dolayısıyla yıkılmasından ve yapım aşamasının uzun sürmesinden dolayı henüz kullanabileceğimiz bir bina yok.
Bizim buradaki projemizde de öğrenciler alacağımız gelişmiş teleskoplarla derin uzay gözlemleri yapabilecek, aynı zamanda astro fotoğrafçılık ekipmanlarıyla güneş patlamaları gibi çeşitli olayları fotoğraflayabilecek. Kuracağımız haberleşme-uzay izleme istasyonuyla hem uzayı dinleyebilecek hem de Uluslararası Uzay İstasyonu’ndan gönderilen fotoğraf benzeri materyallere birinci elden ulaşabilecek. Bunun yanında robotik atölyesinde algoritma tasarımı, robotik, kodlama benzeri etkinlikleri yapabilecek. Yine aynı şekilde kuracağımız küçük bir sinema atölyesi ile oyun tasarımı, oyun yazılımı, üç boyutlu tasarım gibi çalışmaları da gerçekleştirebilecek. Geleceğin mesleklerine dair farkındalık oluşacak. Proje kapsamında Adalar’daki öğretmenlere Kültür Üniversitesi ile ortak olarak hem astronomi ve genetik konusunda hem de 21. yüzyıl becerilerinin sınıflarda uygulanması konusunda eğitimler vereceğiz. Bu eğitimlerin sonunda öğrencilerin randevu alarak gelip kendi çalışmalarını yapabilecekleri ya da sınıf olarak bizim hazırladığımız içeriklerde eğitim görebilecekleri alanlar oluşturacağız. Bu çalışmaların duyurularını öğrencilere çok fazla yapmadık. Sadece birkaç okulda küçük bir duyurumuz oldu ve öğrenciler bütün teknolojik imkanlarda olduğu gibi oldukça heyecanlandılar.
Eğitim söz konusu olduğunda, ulaşım Adalar için en önemli problemlerden bir tanesi diyebiliriz. Öğretmenler açısından da özellikle kiraların İstanbul’a göre biraz daha yüksek olması, bina sayısının veya lojmanların yeterli olmamasından dolayı Adalar’da çalışan öğretmenlerin çok büyük bir bölümü Kartal, Bostancı gibi yerlerde yaşamayı tercih ediyor. Bu da birçok sorun ortaya çıkarıyor, örneğin lodos veya sis gibi hava koşullarında öğretmenlerin adaya ulaşımı çok zorlaşabiliyor. Bunun yanında okul çıkış saatlerinden sonra yapılan ve öğrencilerin gelişimi için çok önemli olan etkinlikler, sosyal faaliyetler, takviye gibi çalışmalar öğretmenlerin vapur saatine yetişmesi sorunları yüzünden dışarıdan gelen eğitmenler tarafından yapılmak zorunda kalınabiliyor. Ya da hiç yapılamıyor. Kimi yerlerde hafta sonu düzenlenen etkinlikler ve kurslar da aynı gerekçeler yüzünden aksıyor.
Nüfus da Adalar’ın en büyük problemlerinden biri; öğrenci sayısı yeterli olmadığı için birçok branşta öğretmen kadrosu açılamıyor. Birçok ailenin ortaokul ve lise döneminde çocuklarını karşıdaki özel okullara yazdırması buradaki eğitim kalitesini etkileyen bir problem. Okul öncesi ve ilkokul düzeyinde öğrenciler çok çeşitli sosyo-ekonomik düzeydeki öğrencilerle bir arada eğitim yapabiliyorken, sonrasında ekonomik düzeyi biraz daha iyi olanlar özel okulları tercih edebiliyorlar. İstatistiklere bakıldığında, ilkokuldan liseye geçişte öğrenci mevcutlarında bir azalma görülecektir. Veli desteği ve okul aile birliğinin çalışmalarının okulun maddi gücü için çok önemli olduğu ilçemizde bu da okullarımız için bir dezavantaj olarak karşımıza çıkıyor.
Adalar’da kendi binası olmayan Adalar Halk Eğitim Merkezi, 125. Yıl Atatürk Ortaokulu, Adalar İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü var. Bu kurumların binaları deprem riski yüzünden yıkıldı ve henüz tamamlanamadı. Bu yüzden Halk Eğitim ile İlçe Milli Eğitim Heybeliada’da aynı binaya taşındı. 125. Yıl Ortaokulu ise İmam Hatip’e tahsil edilmiş binada eğitime devam ediyor. Bunların yanında Büyükada Şehit Murat Yüksel İlkokulu’nun deprem güçlendirmesi bu yıl tamamlandı ve hemen okulun yanına müstakil anaokulu yapımına da başlandı. Okullarımızın hiçbirinin kendisine ait spor salonu yok. Bazı okullarımız, binalarının çeşitli alanlarını spor odası olarak kullanmaya çalışıyor. Bu yıl Gençlik ve Spor Müdürlüğü’nün bir spor salonu yapımına başlayacağını öğrendik.
Teknolojik altyapı olarak tüm okullarımızda akıllı tahta var. Şehit Murat Yüksel İlkokulu’nda Tasarım Beceri Atölyesi kurulmuş durumda. Bu atölyeler eski Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk hocanın projelerinden bir tanesiydi ve halen devam ediyor. Burada ahşap çalışmalarından robotik çalışmalarına kadar tasarım geliştirebilecekleri ve öğrencilerin istedikleri alanda ürün çıkarabilecekleri bir atölye kuruldu. Bu atölye çok yeni olduğundan henüz faaliyete başlamadı. Bizim daha önce yaptığımız STEM çalışmalarının bu alanda yapılması planlanıyor. Şimdilik bu konudaki en büyük eksiğimiz eğitici eksikliği. Adaların öğretmen sayısının da az olması nedeniyle bu tür çalışmalara katılabilecek nitelikli öğretmen bulmak çok zorlaşıyor. Heybeliada Hüseyin Rahmi Gürpınar MTAL bünyesinde bilgisayar sınıfı da mevcut. Fakat diğer okullarımızın bunlara erişimi yok.
Adalar’da okullar nüfus ve imar problemlerine göre dağılmış durumdalar. Büyükada’da okul öncesi, ortaokul ve lise düzeyinde okullar varken Heybeliada‘da yine aynı şekilde okul öncesi, ilkokul, ortaokul, lise hatta meslek lisesi düzeyinde okullar var, fakat Burgazada ve Kınalıada’da öğrenci sayısının azlığından dolayı birleştirmiş sınıfla eğitim yapan iki tane ilkokul bulunmakta. Her branştan öğretmen istihdam edilemiyor. Her okulun bilgisayar öğretmeni yok bundan dolayı bir bilgisayar öğretmeni okulları dolaşmak zorunda kalıyor.
Şu anda bütün okul ve sınıflarda akıllı tahta alt yapıları mevcut olmasına rağmen özellikle Adalar’ın internet altyapısının zayıf olması bu teknolojilerin etkili kullanılmasını güçleştiriyor. Her okulda bilgisayar sınıfı mevcut değil; okulların ödeneklerinin yeterli olmaması ve etkili sponsor çalışmalarının Adalar’ın nüfus yapısına paralel olarak yapılanmasından dolayı öğrenciler her okul türünde ve düzeyinde, hatta her adada eşit şartlarda teknoloji erişimine sahip değiller. Birçok çalışma Adalar’da güçlü olan sivil toplum kuruluşlarının yardım ve destekleri ile yürütülüyor.
Öğrenci sayısının azlığından dolayı okullarda istihdam edilen memur, temizlik personeli, güvenlik personeli gibi çalışanların da sayılarında yetersizlikler yaşanabiliyor. Okullarımızın fazla bir geliri de yok. Bazı binaların deprem sebebiyle yenilenmesi ya da yıkılmasından dolayı veya pandemi koşullarının etkisiyle okulların en büyük gelir kaynağı olan kantinler de bir süredir açılamıyor. Okullar ya okul aile birliği sponsorluk çalışmaları ya da bağışlarla ihtiyaçlarını karşılayabiliyor. Yaşadığımız yerde nüfusun az olması ve herkesin birbirini tanıması ile okul aile birliği ilişkileri çok sıcak ve verimli. Aynı sebepten dolayı öğrenci öğretmen ilişkisi de gayet güçlü.
Öğrenci öğretmen arasındaki şiddet problemlerinin hiç olmadığı ya da en az yaşandığı yer olarak belki de İstanbul’da Adalar’ı gösterebiliriz. Türkiye’de okullarda şiddet meselesini şöyle genelleştirebiliriz: Okul öncesinde akran zorbalığından çok problem davranışlara rastlanır. İlkokullarda akran zorbalığı görülür ama bu, en fazla ortaokullarda rastlanan durumdur. Ortaokul çağı öğrenciler arasında “ilişkinin” belirleyici olduğu çağdır. Liseye geçildiğinde ise görülen şiddet problemleri akran zorbalığını aşan duruma gelebilir ve okul içi-dışı olarak da görülür. Hatta liseye kadar öğretmen, ya da idare şiddetin öznesi olarak karşımıza çıkabilirken, lisede şiddete maruz kalan olarak da sıklıkla gündeme gelir. Adalar’da hem akran zorbalığı hem de genel olarak şiddet problemleri ortalamanın altındadır. Bunun sebebi ise herkesin birbirini bir şekilde tanıyor olması ve sosyal kontrolün diğer semtlere göre güçlü oluşudur.
Öğretmenler günümüzde üç şekilde istihdam ediliyor, bunlardan bir tanesi kadrolu öğretmen, diğeri sözleşmeli öğretmen ve sonuncusu da ücretli öğretmen. Kadrolu öğretmen 4/b statüsünde çalışıp devlet memuru olarak görev alır. Sözleşmeli öğretmenler ise geçici bir süre sözleşmeli çalıştırılıp kadrolu olurlar. Ücretli öğretmenler ise sadece eğitim öğretim yılı içerisinde geçici olarak istihdam edilirler. Ücretli öğretmenler girdikleri ders ücreti ile para alırlar ve öğretmen ihtiyacı kadar ücretli öğretmen istihdam edilir. Aşağı yukarı her okulda çalışan ücretli öğretmenler mevcut ama özellikle ilkokul ve ortaokul kademesinde ücretli öğretmen daha fazla çalışıyor.
Birçok okulda gözlemlediğimiz kadarıyla bu süreci çok da nitelikli bir şekilde geçiremedik. Aslında buradaki nitelik tartışması tabii ki konunun öğrenilmesi ile ilgili bir tartışma, çünkü genellikle eğitime -özellikle veli cephesinde- sınav bazlı ve doğal olarak da konu bazlı olarak bakılıyor, bu yüzden öğrencinin herhangi bir konuyu öğrenip öğrenememesi, biraz da ölçülmesi kolay olduğundan, en önemli kriter olarak karşımıza çıkıyor. Oysa öğrenme dediğimiz şey bilişsel öğrenmeden ibaret değil. Hatta telafisi en kolay alan da bilişsel öğrenme. Okulların işlevi öğrencileri bir arada tutarak duyuşsal ve psikomotor öğrenmeleri de sağlamak. Akran öğrenmesi, sosyal öğrenme, model alarak öğrenme de okulların güçlü yanlarıdır. Hatta birçok engelli öğrenci okulların bu yönünden faydalanılması için okullara gönderilir. Öğrenciler de pandemi süreci boyunca bu tip öğrenmelerden uzak kaldılar. Kimse arkadaşlarıyla iletişime geçemedi ve psikomotor alanda bilgisayar kullanma becerisinden başka çalışma yapamadılar. Tabii ki öğrenme ortamları bu duruma göre dizayn edilebilirdi fakat bütün dünyanın buna hazırlıksız yakalanması, çeşitli altyapı problemleri bu sürecin verimli geçirilememesine sebep oldu.
İlyas Akça kimdir?
Çorum Osmancık’ta doğdu. Sakarya Üniversitesi Sınıf Öğretmenliği Bölümü’nden mezun oldu. Çorum Osmancık, Hakkari Yüksekova, Malatya Yeşilyurt, İstanbul-Bağcılar, Maltepe ve Adalar’da sınıf öğretmenliği yaptıktan sonra 2. üniversite olarak Türk Dili ve Edebiyatı’nı bitirerek lise yıllarından bu yana hedefi olan Edebiyat Öğretmenliği kadrosuna geçti. Öğretmenliğinin ilk yıllarından itibaren öğrencilerle çalışmak üzere müfredat dışı projeler geliştirdi. Yüksekova’da köylerde çalışırken, Bizim Köyün Orta Yeri Sinema adı altında öğrencilere film yapmayı öğrettiği bir proje hazırladı. İstanbul’a geldikten sonra da STEM, Arduino ile robotik, kodlama alanlarında eğitimler alıp dersler verdi. Üç yıldır Harezmi Eğitim Modeli Adalar koordinatörü olarak çalışıyor, hizmet içi eğitimlerde İstanbul’un ilçelerinde ve diğer illerde öğretmen eğitimleri veriyor. Bilişim alanları dışında eko fobi, ekolojik okur yazarlık, perma kültür alanlarında da çalışmalar yapıyor.
| Okulun Adı | Resmi | Özel |
| İlkokul | 4 | 1 |
| Ortaokul | 2 | |
| Anadolu Lisesi | 1 | |
| Mesleki Teknik Anadolu Lisesi | 1 | |
| İmam Hatip Lisesi | 1 | |
| Halk Eğitim Merkezi | 1 | |
| Toplam Okul/Kurum Sayımız | 11 | |
| Okul Türü | Öğretmen Sayısı | ||
| Kadın | Erkek | Toplam | |
| Ana Sınıfı | 4 | 1 | 5 |
| Resmi İlkokul | 10 | 8 | 18 |
| Ortaokul (Tümü) | 17 | 10 | 27 |
| Lise (Tümü) | 36 | 12 | 48 |
| Özel Eğitim | 1 | 2 | 3 |
| Pdr | 3 | 3 | |
| Yaygın Eğitim | 6 | 2 | 8 |
| Genel Toplam | 77 | 35 | 112 |
| Okul Türü | Öğrenci Sayısı | Derslik Sayısı | Derslik Başına Düşen Öğrenci Sayıları |
| Okul Öncesi | 89 | 6 | 14,8 |
| İlkokul | 514 | 21 | 24,4 |
| Ortaokul | 307 | 20 | 15,3 |
| Ortaöğretim | 262 | 25 | 10,4 |
Yayınlanma Tarihi: 03 Şubat 2022 / Son Güncellenme: 08 Şubat 2022
Sitemizde sizlere daha iyi hizmet verebilmek, güvenlik ve sizi tanımak adına çerezler kullanmaktayız, detayları öğrenmek için buraya tıklayabilirsiniz.
Gizlilik Politikanızı ve KVKK Aydınlatma metnini okumak için buraya tıklayınız.
Eğer sitede gezinmeye devam edersiniz politikamızı onaylamış sayılacaksınız.