İÇİNDEKİLER
Sayı 203 – Mayıs 2022


Paylaş
Tüm Sayılar      2022      Sayı 203 – Mayıs 2022      Adalar İçin Kentsel Tasarım Rehberi

Adalar İçin Kentsel Tasarım Rehberi


ADALAR İÇİN KENTSEL TASARIM REHBERİ

ADALAR’IN PLAN YAPAMAMA KAOSU

2011 yılında Adalar 1/5000 Koruma İmar Planı yapıldı ve bu planın alt planı olan 1/1000 Koruma amaçlı Uygulama İmar Planı ilgili koruma kurulu tarafından onaylanmak üzereyken açılan davaları değerlendiren ilgili idare mahkemesi idare mahkemesi 2017 yılında 1/5000 planı iptal etti.

2018 yılında koruma kurulunca ilk geçici yapılaşma koşulları ilan edildi daha sonra 2020 yılında bu koşullar koruma kurulunca daha da ayrıntılı hale getirilince gene iptal davaları açıldı ve 2021 yılında idare mahkemesi tarafından geçici yapılaşma koşulları da iptal edildi.

İBB tarafından 2019 yılında başlayan KANİP çalışması tamamlandı ve 2021 yılı yaz sonu İBB Meclisine onaylanmak üzere sunuldu ve meclis komisyonunca inceleme sonlandırılıp meclis onayına sunulmak üzereyken yetmedi, Ekim 2021 cumhurbaşkanlığı kararı ile Marmara Denizi ve Adalar Özel Çevre Koruma Bölgesi ilan edildi. Böylece hazırlanmakta olan planlar askıya alındı ve Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın plan yapmasını beklemeye başladık.

Bu arada başka bir şey daha oldu: ta 2011 yılında yapılıp da 2017 de iptal edilen 1/5000 KANİP için açılmış olan iptali durdurma davası 2022 yılında İBB tarafından kazanıldı. Demek ki adalet 5 yılda bir konuşuyor.

Fakat ne çare kader ÖÇK hükümleri gereği bu kararın bir anlamı kalmamıştı. ÖÇK her türlü plan ve plan kararını durdurmuştu. Şimdi ÖÇK’ ya da davalar açıldı.

Bıktık yahu, gerçekten gına geldi. Plan bir türlü olmuyor Adalar için.

İMAR PLANSIZ ADALAR İÇİN KENTSEL TASARIM REHBERİ

En son yapılan İBB plan çalışması ve o planın dayanağı olan Strateji Raporu aslında bir katılımcı planlama başarısıydı. Adalar için başlatılan katılımcı planlama süreci eksikleri ve hataları ile umutlu bir başlangıçtı. Marmara Denizi ve Adalar için Özel Çevre Koruma Bölgesi ilanının bizleri üzmesi ve sarsmasının en önemli nedeni bu katılımcı planlama emeğinin boşa gittiğini görmemizdi. Oysaki gerçekten bu konunun kapanmadığını, planlama çalışmasının önemli bir ayağının sürdürüldüğünü görmek ve sevinmek için BİMTAŞ tarafından bizlere gönderilecek şu daveti beklememiz gerekecekmiş:

Adalar Geneli Kentsel Tasarım Rehberi” sürecine ilişkin 20 Nisan 2022 Çarşamba günü 09:00 – 12:00 saatleri arasında çevrim içi olarak düzenlenecek olan Bilgilendirme ve Vizyon Belirleme Toplantısında aramızda bulunmanızdan mutluluk duyacağımızı bildiririz.”

Tabii aklımıza ilk gelen şey imar planı olmayan veya imar planının nasıl yapıldığı da belli olmayan bir beldenin Kentsel Tasarım Rehberi için ne konuşabiliriz di!!

Oysa iş öyle değilmiş. Bunu bize nasıl bir çalışma yapacaklarını anlatan BİMTAŞ, Kentsel Tasarım Rehberi Proje Ekibi sunumları ile gösterdi.

Bu çalışmanın umut vermesinin en önemli nedeni Özel Çevre Koruma Bölgesi ilanına rağmen yerel yönetimin planlamayı bırakmamış olması; buna gene katılımcı yöntemlerle devam etmesi çok önemli bir direnç noktasının varlığını gösteriyor. Aslında planlama devam ediyor. Bunu duymak ve hissetmek bizleri de tabii ki mutlu ediyor.

Kentsel Tasarım Rehberi aslında imar planlarının en ayrıntılı tanımların oluşturulduğu en uç noktası. Uygulama imar planının günlük hayata nasıl geçirileceğinin tarifi. Kentsel Tasarım  Rehberi  bütün tarihi, kültürel ve aktüel verileri kullanmak zorunda. İmar planlarını güncelleyen ve sürdürebilirliğini sağlayan düzenleme kentsel tasarım rehberidir. Yönetim Planları da bu rehberle iletişim ve etkileşim içinde olmak zorundadır, Ulaşım Planları da.

SUNUMUN ÖZETİ

20.Nisan.2022 tarihinde yapılan sunumda Esra Turgut moderatörlük yaptı. Nazım Akkoyun (Bimtaş Müdür Yard.), Dr. Devrim Çimen ve Ozan Can Özübal açıklamalarda bulundular.

Türkiye ve Dünyadaki uygulamalar ile ilgili tarama, raporlama, yasal yönetsel yapının ortaya konması, süreç özetinin belirlenmesi ve kurum görüşlerinin toplanması işin başlangıcı olarak sunuldu.

Rehberin hazırlanması için 2022 yılının sonuna kadar Koruma Kurulu Onayına sunulmak üzere bir iş programı yapılmış ve üç safha belirlenmiş.

1. ve 2. safhalarda Mayıs’tan başlayarak Temmuz sonuna kadar, Yeşil Sistemler ve Ekoloji, Koruma ve Kültürel Miras, Yaşanılabilir Kültürel Çevre, Sürdürülebilir Ulaşım ve Altyapı, Turizm, Kentsel Yaşam, Afet ve Krizler, Ekonomi başlıkları altında beş ada için öneriler, Adalar geneli için öneriler, belirlenen karakter bölgeleri için öneriler ve noktasal öneriler yapılması ve rehberin bu yöntemle yazılması ve 3. Safhada 25.08.2022 de Kurula Teslim edilmesi planlanmış.

Çalışma sürecinde kurumlardan alınacak görüşler, 1/5000 KANİP[1] verileri, tezler, dünya örnekleri, paydaş toplantılarından elde edilecek sözlü veriler, STK ve Kurullar’dan alınacak ek veriler, saha çalışmalarından elde edilecek veriler, taramalar, dron uçuşları, mesh modelleme çalışmaları, saha gözlem çalışmaları ve fotoğraflar bu çalışma için veri tabanını oluşturacak.

Bunca çabanın sonunda Kentsel Tasarım Rehberinin yasal bağlayıcılığı için ise, bu rehberin İmar Planının bir eki olacağı, plan notlarına dahil edileceği ve ayrıca plandan ayrı bir belge olarak da ilerde hazırlanacak 1/1000 plana girdi sağlayacağı şeklinde sunuluyor.

Rehber ada içi ulaşım ile ilgili olarak UKOME kararı ile İSPARK’a geçen kiralık bisikletler için sayı, rotalar, adabüslerin rotaları, durak şarj noktaları ve bunlara ilişkin ilkesel mimari kararların düzenlenmesini amaçlıyor.

Ayrıca adalarda kalan atların yaşamlarına sağlıklı ve mutlu şekilde devam edebilmeleri için at ahırlarının kültür, sanat ve atlı yaşam merkezi olarak düzenlenmesi için karar ve kriterlerin belirlenmesi ve modern ve sağlıklı ahır önerileri için gerekli standartların tanımlanması da bu kapsamda.

Sokak hayvanlarının barınmaları, beslenmeleri için kulübe, mama kabı vb. araç ve gereçler için öneri getirilmesi ve klinik için de mimari yapım standartlarının belirlenmesi hedefleniyor.

Mevcut piknik ve mesire yerlerine yenilerini eklemeyerek mevcut alanlarda kullanıma yönelik standartların belirlenmesi, yangın ve çevre kirliliğine karşı alınacak önlemlere destek olacak şekilde mesire alanı kullanım talimatlarının oluşturulması rehberin çalışma alanında.

Ulaşıma yönelik olarak iskelelerin sayısına, konumuna öneriler getirilerek gürültü, görüntü, hava ve su vb.  kirliliklerini en aza indirmeyi amaçlayan bir çalışma yapılacak ve her adaya özgü kamu ve özel toplu ulaşım hizmetlerinin hepsini kapsayacak nitelikte tek iskele uygulaması yapılması amaçlanıyor. Mevcut toplu ulaşım hizmetleri tarafından kullanılan iskeleler kullanım ve tahsis süreleri bitene kadar hizmet vermeye devam edecek.

Kıyı kullanımı ile ilgili olarak kumsal plaj alanları, kesin korunacak hassas alanlar, nitelikli doğal koruma alanları, 1. Derecede doğal sit alanları, kentsel sit alanları ve kıyı kenar çizgisinin deniz tarafında kalan alanları mevcut hali ile korumak ve  kıyı kanununa tabii bu alanlarda günü birlik ihtiyaca yönelik prefabrik yapı olmak koşulu ile kirletici etkisi olmayan fosseptik gerektirmeyen seyyar tuvalet, sabit olmayan duş, gölgelik ve kabin ile doğal malzeme ağırlıklı iskele yapılabilmesi bir çalışma konusu.

Adanın kültürel hafızasını ayakta tutmak için kentsel mekanların, yapıların ve somut olmayan kültürel miras ögelerinin tespiti ve bu varlıkların korunması, geri kazandırılması ve bakımının sağlanması için standartlar oluşturulması ve geniş kapsamlı cephe tipoloji çalışması yapılması da çok ayrıntılı bir konu olarak hedeflenmiş.

Genel tuvalet ihtiyacı konusunda her ada için gerekli görülen yerlere ekoloji ile uyumlu kamusal tuvalet alanların önerilmesi ve bunların mimari standartlarının tanımlanması. Kıyı kullanım standartlarının tariflenerek mevcut olumsuz uygulamalardan kıyıları arındırma prensipleri önerilmesi başka büyük bir konu.

Bütün yolların Ekolojik Kentsel Tasarım Rehberi kriterleri doğrultusunda hemzemin ve geçirimli olacak şekilde karbon ayak izi düşük malzeme kullanılarak yapılması, yol kenarlarında yoldan yüksek kaldırım düzenlemesi yapılmaması, yağmur suyu toplama ve gri su konusunda ekolojik yaklaşımlar geliştirilmesi hedefleniyor.

Sunumun sonunda öneriler bölümünün özeti de şöyle:

Yeşil alanlarda yapılacak tipolojik çalışmaya uygun olarak bitkilendirme ilkeleri ve kuralları için çalışma, yeşil yüzeylerdeki tasarım ilkelerinin oluşturulması, kuşlar, sokak hayvanları ve doğal hayat için öneriler geliştirilmesi, doğal sit alanlarının dışında kalan orman dışı alanlardaki temel mekânsal kullanım ilkeleri, uzun vadede 1/1000 KAUİP[2] çalışmasına altlık olacak yeşil alanlar örüntüsü önerisi, Adalar’da yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımına yönelik gerekli mekânsal düzenlemeler temel ilkelerin belirlenmesi, kıyı alanlarının doğal peyzajının ve bu peyzajın ev sahipliği yaptığı biyoçeşitliliğin korunması için gereken prensiplerin belirlenmesi, anıt ağaçların belgelenmesi ve tanıtımı için bilgilendirme sistemi oluşturulması, enerji verimliliğini artırmak için mimari- mekânsal ilkelerin tanımlanması bir grup öneri olarak sunuldu.

Sunum da öneriler şu şekilde devam etti: Kentsel sit için Adalar’a özgü doku özelliklerini taşıyan yapılarda cepheye yansıyan uyumsuz müdahaleler için ilkesel düzenleme önerileri getirilmesi-vitrin, tente-reklam panosu vb. cephe tipoloji çalışmasına dayanarak Adalar’da yeni yapılacak yapılar için cephe düzenleme rehberi niteliğinde prensip kurallarının belirlenmesi (1/1000 plana altlık olacak bir çalışma), önemli anıt ve sivil mimari örneklerini tanıtıcı bilgi sistemlerinin geliştirilmesi, yeniden işlevlendirilmesi ve korunması gereken yapıların ve özel proje noktalarının belirlenmesi, özel akslar yönelik zemin ve cephe düzenleme ilkeleri için öneriler geliştirilmesi, cephelerde çevre dostu malzeme önerileri ve malzeme seçim ilkelerinin belirlenmesi, sokak ve dış aydınlatmalar için tasarım prensipleri, form boyut ve yer seçimi ilkelerinin belirlenmesi, ticari işletme işgal alanları kullanım kurallarının belirlenmesi, uygun mekânsal düzenleme ilkelerinin tanımlanması, çit- duvar vb. gibi sınır elemanları için  malzeme seçimi ilkelerinin belirlenmesi (form boyut), sert doğal malzeme düzenlemelerin çevre dostu malzeme – geçirimli malzeme önerileri ve malzeme seçimi için ilkelerin tanımlanması, Adalar’da geliştirilecek olan mimari peyzaj projelerine, cephe düzenlemelerine ve meydan ve yol düzenleme projelerine yön verecek prensip kararlarının alınması.

Sunumun anlatımı buydu. Adalar’ın imar planları hakkında ne olup bittiğini konusunda bilgi sahibi olamadığımız bu dönemde sizlere sürmekte olan bir kamusal planlama süreci ile ilgili bilgi vermek istedik. Dediğimiz gibi bu çalışma bizi umutlandırdı.

Kentsel Tasarım,  kent ve içinde yer aldığı kentsel mekân  için vizyon yaratmayı hedeflemekte ve vizyonun oluşum sürecinde gerekli kaynakları ve becerileri birlikte harekete geçirmektedir “[3]ifadesinden hareket edersek, bu çalışmanın bir yandan süreci kontrol ederken diğer yandan da projeye odaklanmasının ne kadar önemli olduğunu anlarız. Kentsel Tasarım Rehberinin 1/5000 plan ile 1/1000 plan arasında bir köprü kuran ve her iki çalışmayı da besleyen bir çaba olduğunu görmemiz lazım. Her ölçekteki plan çalışmaları devam ederken bu çalışmanın da sürmesi, hatta şu anda yaşadığımız yetki karmaşasının yarattığı kaotik planlama sürecinde bile kararlı bir şekilde yoluna devam etmesinin yukarda sözünü ettiğimiz gibi önemli bir toparlayıcılık ve direnç noktası oluşturduğunu söylemek yanlış olmaz. Yeter ki biz Adalılar takipçi, katılımcı ve yaratıcı olalım. Hele hele katılımcılık sadece kamu kurumlarının bizleri süreçlere katma formülleri araması veya arıyor gibi yapması ile olmaz. Bizlerin katılımı ile olur.

Adalarımız için umut dolu güzel bir gelecek dilerim. Bütün Adalılar’a iyi yazlar.

[1] Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı

[2] Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı

[3] Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Kentsel Tasarım Rehberleri Cilt 1 Sayfa 2


Yayınlanma Tarihi: 04 Mayıs 2022  /  Son Güncellenme: 05 Mayıs 2022


Bu yazı hakkında yazarımıza ve editörlerimize iletmek istedikleriniz mi var?
Aşağıdaki formu kullanarak kendisine ulaşabilirsiniz.
(Bu formdaki bilgiler, yazarımız ve editörlerimizin mail adreslerine iletilecektir.)


Çerezleri Yönetin!

Sitemizde sizlere daha iyi hizmet verebilmek, güvenlik ve sizi tanımak adına çerezler kullanmaktayız, detayları öğrenmek için buraya tıklayabilirsiniz.

Gizlilik Politikanızı ve KVKK Aydınlatma metnini okumak için buraya tıklayınız.

Eğer sitede gezinmeye devam edersiniz politikamızı onaylamış sayılacaksınız.