1937 Nisan ayının gazetelerinde Adalar vapur tarifeleri, bilet fiyatları ve Adalar’ın su sorunu ile yer almaya devam ediyor.
Ancak Akşam gazetesinde yer alan bir okuyucu mektubu çok ilginç bir tartışmaya zemin hazırlıyor. Osmanlı döneminde 1897 senesinde, Sivriada’dan taş çıkartılması için girişimde bulunan bir şirketin bu talebi Şûrayı Devlet (Danıştay) tarafından uygun görülmeyerek reddedilmiş. Aşağıda gazete haberinde de okuyacağınız gibi karar günümüzde de çok tartışılan yerinde bir gerekçeye dayandırılmış. Mahkeme, günümüz kavramlarıyla bakılırsa “doğanın dengesinin bozulacağı” tespitini yaparak çok yerinde bir karar vermiş ve talebi reddetmiş. Kırk yıl kadar sonra benzer bir talep tekrarlandığında İstanbul Belediyesi söz konusu Danıştay kararına dayanarak talebi tekrar reddetmiş. Bir Akşam okuru bu durumun kabul edilemeyeceğini söyleyerek Belediye’nin kararı tekrar gözden geçirmesini diliyor. Bunu yaparken de bir yandan karardaki gerekçeyi küçümsemeye çalışıyor, diğer yandan da Osmanlı döneminin çeşitli olumsuz yönetim uygulamaları nedeniyle dikkate alınmaması gerektiğini söylüyor. Yani, gerekçe ne olursa olsun Osmanlı yönetiminin kararlarının yanlış sayılmasını istiyor. Bu talep 1937 senesinde kabul görmemiş ve Adalar’dan taş çıkarılmasına izin verilmemiş. Bununla birlikte, Adalar’ın taşlarına göz dikenlerin daha sonraki yıllarda emellerine ulaştığını ve Sivriada’dan alınan taşlar yüzünden Adanın ortasında derin bir çukur açıldığını biliyoruz.
Yörükali Plajı ile ilgili bir haberin de ilginizi çekeceğini düşünüyorum. Dikkat çekici bir başka haber de Adalar’a sefer tarifeleri yeniden düzenlenirken yalnızca Adalar arasında çalışacak vapur seferleri başlatılacağını bildiriyor.
Buyurun 1937 Nisan ayına…
Tanıdığımız bir zattan aldığımız mektubu neşrediyoruz: Gazetenizde “dünyada neler oldu, neler oluyor?” başlıklı bir, iki sütun var ki, cidden çok meraklı ve faideli fıkraları muhtevi.
Esasen her hadisede, anlıyanlar ve istifade etmesini bilenler için, çok şeyler vardır. Ancak bu sütunlar muhteviyatında yalnız yabancılardan ve onlara müteallik hadiselerden bahsedilmekte olmasını doğru bulmuyorum.
Dünyanın büyük işlerine en çok karışan ve bu işlerde en büyük amillerden biri olan millet ve memleketimizin iyi veya fena birçok hadiseleri oldu ve oluyor. Bunların bizim için daha faideli olacağını sanıyorum. Bize aid fıkraları da o sütunlarda görüp okumak her halde iyi olur.
Ben size, evvelce ve bugün olmakta bulunan hâdiselerden birini yazacağım:
Vaktile İstanbul Rıhtım şirketi Sivri adadan taş çıkarmağa ve bunun için bir mukavele yapmağa talip olmuş. Senede yirmi beş binden elli bin metre mikâbına kadar çıkaracağı taş için senede 120 altın vermeği teklif etmiş; Şûrayı Devlet Tanzimat dairesi bu parayı az görüp bunun hiç olmazsa beş misline çıkartılmasını istemiş. Bu sırada şirket Burgaz adasından dahi taş çıkarmağa teşebbüs etmiş. Şûrayı Devlet, evvelce Hayırsız adalardan birinin bir devlet sefirine kiralanmasından doğan ve Osmanlı devletine büyük Reşid paşanın hayatile beş yüz bin altına mal olan hâdiseyi hatırlıyarak kapitülâsyonların gölgesine sığınan “evbaş zümresile” yeni bir maceradan sakınmak için işi bertaraf etmek istemiş ve 26 haziran 1313 tarihinde 927 numaralı bir mazbata yapmış. Mazbatanın esbabı mucibe kısmı aynen şöyledir:
“…… Gerek meskûn ve gerek gayrimeskun adalardan ameliyatı cesime icrasile taş ihracı halinde bu adalar tabakatül’arz tertibatı iktizasınca bu gibi ameliyata zaten müsaid olmamakla beraber arazice dahi kalitül’imtidad bulundukları cihetle ocak küşadile taş ihracı ameliyatının icrası bunların taklili cesametlerini mucib olacağı ve zaten mezkûr adaların ka’ri bahirde müteselsilen muttasıl bulunmaları fennen sabit olmasile ameliyatı mezkûre sebebile sair civar adaların dahi tahtı tehlike ve tezelzülde kalması mislilû mehalik ve muhatarat tevlid edeceği derkenar bulunmuş …”
Millete çok kara günler geçirten, vatanın ve devletin tarihine baştan başa kara yazılar yazan, ecdadın azmile, celâdetile, yüksek evsafile taban tabana zıd korkular, kaygular içinde devlet haysiyetini koruyamıyan o miskin ve zelil ve bunlardan dolayı da bihakkin zail istibdad devrinin kapitülâsyon himayesinde şekavete mâni olabilmek çin, Şûrayı Devlet Tanzimat dairesi yukarda yazılı mazbatayı yapıp İzmit körfezi ağzındaki meskûn ve gayrimeskûn adalardan taş çıkarılmasının men’i kararını vermiş.
İşin en garib ciheti İstanbul belediyesinin bu kararı hâlâ mer’i ve muteber saymasıdır.
Rumi 1313 senesinden milâdi 1937 seneslne kadar hemen kırk senelik bir zaman geçtiğini ve bu geçen zamanın asırlara sığmıyan hâdiseleri ve inkılâpları ihtiva ettiğini, tatbikat ve kanun bakımından dahi bir gûna kıymet ve itibarı kalmayıp mensuh ve mefsuh olan yukardaki Şûrayı Devlet kararının müstenedi bulunan zihniyetin bizde yeri kalmadığını İstanbul belediyesi anlamalıdır.
Akşam, 15 Nisan 1937, Perşembe
Adaları Güzelleştirme Cemiyetinin teşebbüsü ile Büyükadada, Yörükali de çok modern ve güzel bir plâj hazırlanmağa başlamıştır. Plâj 1 haziranda açılacak, bütün tertibatı 15 haziranda tamam olacaktır. Halkın plâja kolaylıkla gidebilmesi için Akay idaresi Haliç idaresinden bir vapur kiralamıştır. Bu vapur, Büyükada iskelesinden gelen yolcuları aktarma şeklinde alarak ayni biletle Yörükaliye götürecektir. Vapurun yanaşması için Yörükalide 57 metre uzunluğunda bir iskele hazırlanıyor. Bunun 33 metresi betondur. Geri kalan kısmı iki dubadan mürekkeptir. Haliç vapuru Anadolu sahilinden ve diğer adalardan Yörükaliye yolcu taşıyacaktır. Yeni plâjın kabineleri beton olarak güzel bir şekilde yapılıyor.
10 aile kamarası, 80 ayrı kamara, ve yüz kişilik iki umumi soyunma yeri bulunacaktır.
Yalnız soyunmıya mahsus ayrıca kamaralar da bulunacaktır. Elbise bir tomar halinde içerdeki gardrobun höcrelerinde saklanacaktır.
Yeni plâjda jimnastik yerleri, bir duba üstünde atlama yeri bulunacaktır. Hastalar için deniz suyundan iki sıcak banyo bulunacaktır. Tatlı sulu duşlar da muntazam bir şekilde hazırlanmıştır.
Kamaraların üstü gazino olarak kullanılacaktır. Mevsim esnasında bir veya iki orkestra bulunacaktır. Ayrıca lokanta ve dans yerleri de hazırlanmıştır.
Tan, 28 Nisan 1937, Çarşamba
Yürükali plajile Çamlık gazinosunun kirasına aid ve 10 nisan 1937 cumartesi günü icrası mukarrer arttırmanın o gün saat on birden on üçe kadar yapılacağı ve müzayedeye gireceklerden teklifleri tutarının yüzde yedi buçuğu nisbetinde teminat alınacağı ilân olunur. (1911)
Cumhuriyet, 7 Nisan 1937, Çarşamba
Doğru seferler için hazırlıklar başladı
Akay idaresi adalarla İstanbul arasındaki yolu kısaltmak için yaz mevsimine mahsus olmak üzere köprüden muhtelif adalara doğru seferler tertib etmeğe karar vermişti. Bu münasebetle Kınalı, Burgaz, Heybeli ve Büyükada arasında muvasalayı temin için ayrı vapurlar işletilmesi lâzım geldiğinden Akay, Haliç vapurlarından ikisini kiralamıştır.
Bugün bu vapurlar adalara gönderilerek iskelelere yanaşma tecrübeleri yapılacaktır. İskeleler yüksek veya alçak gelirse ona göre tertibat alınacaktır. Bu vapurlar Yörükali plajına da uğrayacağından yakında plaja bir iskele yapılmasına başlanacaktır.
Akşam, 2 Nisan 1937, Cuma
Akay İdaresi tarafından, bu seneden itibaren Adalar arasında işletilmek üzere Belediyeden kira ile tutulan iki Haliç vapurunun tecrübeleri yapılmış ve müsbet neticeler ahnmiştlr. Vapurlar, yaz tarifesinin tatbikile beraber Adalar arasında işlemeğe başlıyacaklardır. Küçük vapurlar kısa ve muntazam fasılalarla Kınalıdan kalkacak, Burgaz ve Heybeli ye uğradıktan sonra Büyükadaya gelecektir. Vapurlar Büyükadanın hem büyük iskelesine, hem de Dile uğrayacaklardır. Bu suretle Adanın Dil tarafında oturanlar için büyük bir kolaylık temin edilmiş olmaktadır. Dilde yapılmakta olan iskele pek yakında bitecektir. Diğer taraftan, Dildeki büyük plajın inşası bitmiştir. Plajın bir tarafına büyük bir kazino da yapılmıştır.
Cumhuriyet, 16 Nisan 1937, Cuma
Akay idaresi ilkbahar hazırlıklarına başladı
Akay idaresi tarafından yaz için hazırlıklara başlanmıştır. İdare, bu sene tarifesinde Adalar ve Anadolu yakasına daha fazla vapur işletmek kararındadır. Bilhassa Adalar için bu yaz mevsiminde yeni bir program tatbik edilecektir.
Bu programa göre, Adalara işliyecek vapurlar, bir kısmı yalnız Kınalı, Burgaz, diğer kısmı da Heybeli ve Büyükadaya gitmek üzere iki kısma ayrılacaktır. Vapurların direkt olarak Heybeli ve Büyükadaya gitmeleri Köprü – Büyükada mesafesini (50) dakikaya indirecektir.
Akay idaresi, dört ada arasında, sık sık küçük vapurlar işletecektir. Bu maksadla Belediyeden satın alınan iki Haliç vapuru süratle tamir edilecektir.
Cumhuriyet, 14 Nisan 1937, Çarşamba
İlkbahar tarifesi
Akayın ilkbahar tarifesi bu ayın 23 ünde başlıyacaktır. Yeni tarifede postalara bazı ilaveler yapılmıştır. Ayrıca Büyükada postası da (55) dakikaya indirilmiştir.
Şirketi Hayriyenin tarifesi de 1 mayıstan itibaren tatbik edilecektir. Şirketi Hayriye yeni ilkbahar tarifesile Boğaziçi halkına yeniden birçok kolaylıklar gösterecektir.
Cumhuriyet, 8 Nisan 1937, Perşembe
Akay İdaresi yaz mevsiminde Adalar arasında işletmek üzere Haliç’ten kiraladığı iki vapurun tecrübelerini yapmıştır. Bu tecrübelerde vapurların Adalar iskelelerine uymadığı görülmüştür. Vapurlar iskelelerden çok aşağı kalmakta ve yolcuların çıkmaları güçleşmektedir.
Akay İdaresi, vapurların yolcu çıkacak yerlerinde tadilat yapacaktır. Eski Kadıköy iskelesi dubalariyle Dilde kurulacak iskelenin inşaatına bugünlerde başlanacaktır. Plaj açılınca vapurlar da Dil iskelesine işlemiye başlıyacaktır. Adalar ve Dil iskeleleri arasındaki ücretler Kadıköy ve Haydarpaşa hattının aynı olacaktır.
Tan, 11 Nisan 1937, Pazar
Akay idaresi yaz tarifesi hazırlıklarına başlamıştır. İdare yaz mevsiminde Adalar arasında işlemek üzere kiraladığı iki Haliç vapurunu Ada iskelelerinde ve sahillerinde tecrübe etmiştir. Tecrübede vapurların Adalar arasında muntazam olarak işleyebilecekleri anlaşılmıştır. Haliç vapurları haziran başında tatbike başlanacak yaz tarifesi ile beraber seferlere başlayacaklardır. Bunlar Kınalıadadan kalkıp Burgaz ve Heybeli, Diliskelesi ve Büyükadaya uğrayacaklar dönüşte de ayni yolu takip edeceklerdir. İdare bu seferler için yeni bir tarife hazırlamaktadır. Dile kurulacak iskele de bugünlerde yapılmıya başlanacaktır. Yörükali plajı tamamlanmış ve bir de büyük gazino inşa edilmiştir.
Şirketi Hayriye Boğaza süratli vapur seferleri yapabilmek için yeni teşebbüslere girişmektedir. Şirket, bunun için bazı vapurlarındaki makineleri değiştirip yerlerine Dizel motörleri koyacaktır. İlk olarak 59 ve 60 numaralı vapurlara Dizel motörleri yerleştirilecektir. Bu vapurlar bu suretle 16 mil sürat yapacaklardır. Köprüden Büyükdereye doğru olarak 41 dakikada ve Büyükdereden de Köprüye 36 dakikada gitmek mümkün olacaktır.
Tan, 16 Nisan 1937, Cuma
Bu sene arteziyen kuyularından istifade edilemiyecek
Büyükadanın suyunu temin için Adada arteziyen kuyuları açılacağını yazmıştık. Belediye sular idaresi, bu hususta icab eden alet ve vesaiti Avrupadan getirtmiştir. Önümüzdeki haziranda Büyükadanın muhtelif noktalarında arteziyen kuyuları tecrübe mahiyetinde açılacaktır.
Bu tecrübeler Adanın hangi semtinde daha mebzul su bulunabileceğini göstereceğinden en mebzul su bulunan yerden numune alınarak tahlil edilecek ve bu tahlil neticesinde muvafık görülürse kuyular açılacak ve tesisat yapılacaktır. Maamafih arteziyen kuyularından bu sene istifade kabil olamıyacağı tahmin ediliyor.
Akşam, 30 Nisan 1937, Cuma
Evvelki akşam Büyükada önlerinde bir deniz kazası olmuştur. Limanımızdan Yalovaya gitmekte olan Inebolulu Mahmut reisin idaresindeki 32 tonluk Bahtiyar motörü Büyükada önlerinden geçerken 2 tonluk Şimşek ismindeki sandala çarpmıştır. Çarpma neticesinde sandal derhal parçalanarak batmış ve içinde bulunan üç kişi denize dökülmüştür. Motör, kazazedeleri kurtarmıştır. Kaptan hakkında tahkikat yapılmaktadır.
Tan, 28 Nisan 1937, Çarşamba
Adalar – Anadolu – Yalova hattı ilkbahar tarifesi 22 nisan 1937 tarihinden itibaren tatbik olunacaktır. Yeni tarife iskelelere asılmıştır. Kadıköyünden saat 23,05 te kalkan vapur 22 nisan 937 den itibaren Kadıköyünden 23,30 da, H. Paşadan 23,38 de kaldırılacak ve Köprüye 23,55 te varacaktır. (2186)
Cumhuriyet, 22 Nisan 1937, Perşembe
Büyükada iskelesindeki 1, 2, 3, 4, 5. 6, 8 9, 11 No. lu dükkânlarla Moda iskelesi üzerindeki gazino: Yukarda yazılı mahaller açık arttırma usulile birer sene müddetle kiraya verilecektir.
Arttırma 16-4-937 cuma günü saat 15 de yapılacaktır. İsteklilerin mezkûr gün ve saatte teklif edecekleri senelik kira bedelinin % 7,5 nisbetinde pey akçelerile encümene gelmeleri. (1985)
Tan,9 Nisan 1937, Cuma
Melek ve Melihanın tasarruflarında olup Emniyet sandığına birinci derecede ipotekli bulunan ve paraya çevrilmesine karar verilip tamamına yeminli üç ehli vukuf tarafından (6456) lira kıymet takdir olunan Büyükada Nizam mahallesi ve Nizam sokağında 16 kapı No. 51 pafta 165 ada 28 parsel No. lu hududu bir tarafı 8 diğer tarafı 17 arkası 27 harita No. mahaller önü yol ile mahdut Nizam kapısı arka sokağında numerotaj 20, 22 No. yu almaktadır. Antre: Kısmen karosimen kısmen ahşap döşeli bir sofa üzerinde dört oda, bir helâ olup bahçeye ayrı kapısı vardır. Zemin kat: Karosimen taşlık üzerine bir oda, bir helâ ve sablt kazanlı ve tekneli çamaşırlık zemini karosimen maltız ocaklı çinko tezgahlı sabit camekanlı bir mutbak ve zemini karosimen banyo mahalli, bir kömürlük olup bu katında bahçeye kapısı vardır. Birinci kat: Kısmen camekân örtülü bir sofa üzerine dört oda bir helâ. olup sofanın zemini karosimen ve bu katın üç cephesi demir korkuluklu balkondur. Çatı katı bir sofa üzerine basık tavanlı iki oda ile sabit dolap ve bir yük vardır. Bahçe: Etrafı duvar ve demir parmaklıklıdır. Hane bahçe içindedir. Meyva ve zinet ağaçlarile tulumbalı kuyu ve musluklu bir havuz vardır. Umum mesahası 762 m2 dir. Bundan 116 m2 binadır. Yukarda evsafı yazılı bahçeli hane tapudaki kaydında olduğu gibi açık arttırmaya vazedilmiş olduğundan …
Tapudaki kaydında olduğu gibi açık arttırmaya konmuş olduğun dan 1/ 6/ 937 tarihine müsadif (Salı ) günü saat 14 ten 16 ya kadar dairede birinci arttırması icra edilecektir. Arttırma bedeli kıymeti muhammenenin % 75 ni bulduğu takdlrde müşterisi üzerinde bırakılacaktır. Aksi takdirde en son arttiranın taahhüdü baki kalmak üzere arttırma 15 gün müddetle temdit edilerek 16/ 6/937 tarihine müsadif (Çarşamba) günü saat 14 ten 16 ya kadar keza dairemizde yapılacak ikinci açık arttırmasında arttırma bedeli kıymeti muhammenenin % 75 ni bulmadığı takdirde satış 2280 No. lu kanun ahkâmına tevfikan geri bırakılır. Satış peşindir. Arttırmaya iştirak etmek isteyenlerin kıymeti muhammenenin % 7,5 nisbetinde pey akçesi veya milli bir bankanın teminat mektubunu hamil bulunmaları lâzımdır. HakIarı tapu sicili ile sabit olmıyan alacaklılarla diğer alâkadaranın ve irtifak hakkı sahiplerinin bu haklarını ve hususile faiz ve masarife dair olan iddialarını evrakı müsbitelerile birlikte ilân tarihinden itibaren nihayet 20 gün zarfında birlikte dairemize bildirmeleri lâzımdır. Aksi takdirde hakları tapu sicili ile sabit olmıyanlar satış bedelinin paylaşmasından hariç kalırlar. Müterakim vergi, tenviriye, tanzifiye ve dellâliye resminden mütevellit Belediye rüsumu ve Vakıf icaresi bedeli müzayededen tenzil olunur. 20 senelik vakıf icaresi tavizi borçluya aittir. Daha fazla malûmat almak isteyenler 15-4-937 tarihinden itibaren herkesin görebilmesi için dairede açık bulundurulacak arttırma şartnamesi ile 934/ 6787 No. lu dosyaya müracaatla mezkûr dosyada mevcut vesaiki görebilecekleri ilân olunur. (2220)
Akşam, 21 Nisan 1937, Çarşamba
Yayınlanma Tarihi: 01 Nisan 2022 / Son Güncellenme: 01 Nisan 2022
Sitemizde sizlere daha iyi hizmet verebilmek, güvenlik ve sizi tanımak adına çerezler kullanmaktayız, detayları öğrenmek için buraya tıklayabilirsiniz.
Gizlilik Politikanızı ve KVKK Aydınlatma metnini okumak için buraya tıklayınız.
Eğer sitede gezinmeye devam edersiniz politikamızı onaylamış sayılacaksınız.