Paylaş
Tüm Sayılar      2025      Sayı 240 – Haziran 2025      Akillas Millas Büyükadası’ndaydı

Akillas Millas Büyükadası’ndaydı

Y. Mimar


Kendisinin de söylediği gibi yaşadığınız yeri öğrendikçe seversiniz ve sakınırsınız. Millas’ı dinlerken işte girdiğiniz bu sihirli dünyada sorumluluklarınızın olduğunu anlarsınız.

Büyükada Splendid Otel 14 Mayıs 2025 tarihinde Millas’ı okurları ile buluşturdu. Halim Bulutoğlu ile bir yandan sohbet etti bir yandan da onu seven okurlarına kitaplarını imzaladı. Zamanın yumuşak aktığı, tatlı tatlı sohbetin sürdüğü özel bir zaman dilimini hep birlikte yaşadık.

Biraz hissettiklerimi ve biraz da izlenimlerimi anlatacağım.

O gün sıra dışı bir gündü, benim için de ayrıca sıra dışı bir andı.

Bazı insanların adı doğrudan bir coğrafyayı ya da bir tarihsel süreci anımsatır. O gün böyle bir insan ile birlikteydik.

Akillas ile birlikte olmak, şu yaşadığımız adaların hikayesini dinlemek öğrenmek adına gerçekten büyük bir sevinç fakat kaybettiklerimizi öğrenince de büyük bir hüzün. O bizi hem sevindiriyor hem düşündürüyor hem de duygulandırıyor. Onun titizlikle ve büyük bir duyarlılıkla topladığı maddi manevi her türlü yaşam ayrıntısı bir müthiş bir örgü oluşturuyor.

Bu ustalıkla örülmüş Millas anlatısı içinde düşünerek duyarak, gülerek, ağlayarak öğrenmeye başlıyorsunuz. Derinlere bir yolculuk bu.

Akillas sizi elinizden tutar ve gezdirir. Bu gezide nerelere gitmezsiniz, kimlerle tanışmazsınız ki. Olağandışı bir yolculuktur bu.

Onu okurken gerçekten var olmuş ama bugün hayale dönüşmüş bir masal dünyasına yol alırsınız. Edebiyat tadında kent monografileridir onun kitapları.

Akillas Millas Heybeliada kitabında şöyle diyor:

“Anıları ile kitabımın sayfalarını zenginleştiren Dimitri Gutas’ı kim hatırlar artık? Gutas çoktan unutuldu. Glyfa Mahallesindeki kuyu ağzında 1768 tarihini ilk o bana göstermişti. 1970’lerde, ölümünden az evvel, “Halki’nin kalbi bir zamanlar burada atardı” demişti. Evi asfaltlanmış küçük meydanın hemen bitişiğinde idi. 1894 depremini, Lonca’nın iki yangınını, harpleri, mütareke yıllarının çılgınlıklarını, simsiyah Senegallileri görmüştü. Gutas gitti, evi yarı çökmüş cumbaları, çürük furuşları ile, adanın en eski evi olarak, hala ayakta, hala direniyor. Ancak bu harap evin bir zamanlar Gutas’ın evi olduğunu kim bilir ki bugün? Kim kaldı ki komşularından? Lukas yok, İulios yok, Annika’nın evlenmemiş, evde kalmış kızları da yok, ihtiyar balıkçı Duba da yok. Çoktan gitti bunlar.”[1]

İzleri günümüze uzanan bir kültür ve yaşam tarihi batmaktadır. Onun sorumluluğu su yüzünde kalan parçaları toplamak ve dalabildiği kadar dalarak kurtarabildiğini kurtarmak ve bunları insanlık için derlemektir. Millas’ın metinleri yakın zamanda yok olmuş bir kültür varlığının bakiyelerinin derlendiği bir akademik külliyat olduğu kadar aynı zamanda da kolektif bir anı defteridir. Bir sosyal geçmişe ait bir sürü zaman parçası bir araya toplanmıştır, bıraksanız bunca anı sahipleri ile birlikte uçup gidecektir, oysa pek çoğu bu metinlerde usta bir kelebek avcısının tülden ağı ile zarafetle bir araya toplanır.

Bir monografi yazmak, sınırları belli bir alanda çalışmaktır. Alan sınırlıdır ama varılması gereken en değerli hazineler daha aşağılardadır. Yüzeyden başlayarak aşağıya inmek ve dağılmadan derinleşmek gerekir. Bunun nasıl yapıldığını anlamanız Millas’ı okumakla mümkündür. Çok boyutlu bir anlatımın heyecanı sizi sarar.

Dil ve üslup özgündür, çizimler özeldir. Şiirler, hatıralar, anı defterlerinden alıntılar, güzel edebi pasajlar ve çizimler ile bir dönemin içine çekilirsiniz ve öğrenmeye başlarsınız. Mimarlıkla ilgili bir kitaptan veya bir tarih kitabından ya da bir edebiyat eserinden bahsetmiyoruz.  Kitapların içinde Akillas’ın kendisi de vardır.

1925 yangınından önce Aya Nikola Kilisesi civarı ile lonca dükkân ve evleri. (Çizim: A. Millas, s.176)

Akillas Adalar’ın insanlarını, hikayelerini dillendirirken, bunları din, sosyoloji, tarih, mimari üzerinden anlatır. Onun en karakteristik imzası, kendine özgü çizimleridir. Tamamen kendi yarattığı özel bir tekniktir bu. Bir betimleme şeklidir. Gerektiğinde perspektif vardır, gerektiğinde yoktur. Bilgi vermek, kolay kavratabilmek için plan, cephe resimleri ve gerektiğinde üç boyutlu çizimler tek bir paftada kullanılır. Böylece sokaklar, tarih, eski adalı aileler o resim üzerinde binaları, isimleri ile yer alırlar. Orta çağ el yazması kitaplardaki illüstrasyonlara benzer bir tarzdır bu. Hele aslı mermer üstüne yazılmış kitabeleri andıran tablet görüntülü anlatıları hem zihinsel hem de görsel bir şölendir.

Bu betimlemeler salt kent, mimari ve sosyal yaşamı değil aynı zamanda Adalar’ın doğal hayatını da içerir. Istakozlar, pavuryalar, balıklar, kayıklar…

Kitaplar sırf içerikleri ile değil tasarımları ile de okuyucunun imgelem dünyasının kapılarını zorlar. Keşke Adalar gibi birçok coğrafyanın bir Akillas Millas’ı olsa. Ne kadar şanslıyız.

AKİLLAS MİLLAS ÖDÜLÜ

Gelelim neden o günün benim için özellikle sıra dışı olduğuna. Adalar Vakfı Yönetimi adına aşağıdaki açıklamayı sunma görevini üstlenmek, bugün ve gelecekte asla unutamayacağım bir an:

“Adalar Vakfı, Adalar’ın çok kültürlü tarihi üzerine yaptığı çalışmaları ile bu tarihi geleceğe miras bırakan Akillas Millas’ın adına bir ödül vermeyi kararlaştırdı.  Bu ödül her yıl Adalar’ın tarihi üzerine akademik çalışmaları değerlendirecek seçici kurul tarafından seçilecek olan bir kişiye verilecek.

Bu ödül ile tıpkı Milas’ın çalışmalarında yol gösterdiği gibi geçmişin çok kültürlü ve katmanlı yapısını ortaya çıkararak Adalar’ın tarihine ışık tutan çalışmaları desteklemeyi amaçlıyoruz.

Ayrıntılarını açıklayacağız, ama bilin ki Adalar Vakfı’nın çok önemli bir adımı ve çabası olacak bu. Hepinizin bilgilerine mutlulukla sunarız.”

Bundan sonra Adalar hafızasından çıkacakların arşivlerimizi hızla zenginleştirmesini bekleyeceğiz…

Splendid Otel’de tam dört saat Adalılar’la birlikte oldu Millas. Büyükada’ya varan  20:20 akşam vapurunun görüntüsü Atina’da her akşam zihninde yeniden yaşayan Millas’ın o akşam da saat 20:35’de Büyükada’ya varan Paşabahçe vapurunu, Mayıs gurubunda, Milano Restoran’daki mutat masasında canlı izlemek için vakti vardı ve tam da öyle yaptı.

2025 Mayıs’ının ortalarında Millas doksan birinci yaş gününü Adalılar’a kitap imzalayarak geçirdi. Bu bir kutlamaydı.


[1] Akillas Millas, Heybeliada, Halki, Dimonisos, çev. Niyazi Dalyancı, Ariana Ferentinou, Şebnem Hrisanthakopulo, Adalı Yayınları, İstanbul, 2019, 600 sayfa.


Yayınlanma Tarihi: 10 Haziran 2025  /  Son Güncellenme: 10 Haziran 2025


Bu yazı hakkında yazarımıza ve editörlerimize iletmek istedikleriniz mi var?
Aşağıdaki formu kullanarak kendisine ulaşabilirsiniz.
(Bu formdaki bilgiler, yazarımız ve editörlerimizin mail adreslerine iletilecektir.)


Çerezleri Yönetin!

Sitemizde sizlere daha iyi hizmet verebilmek, güvenlik ve sizi tanımak adına çerezler kullanmaktayız, detayları öğrenmek için buraya tıklayabilirsiniz.

Gizlilik Politikanızı ve KVKK Aydınlatma metnini okumak için buraya tıklayınız.

Eğer sitede gezinmeye devam edersiniz politikamızı onaylamış sayılacaksınız.