Paylaş
Tüm Sayılar      2025      Sayı 239 – Mayıs 2025      23 Nisan 2025 Marmara Denizi Depremi (M: 6.2) Hakkında Kısa Bir Değerlendirme

23 Nisan 2025 Marmara Denizi Depremi (M: 6.2) Hakkında Kısa Bir Değerlendirme

Prof. Dr.


Marmara Denizi’nin ortasından doğu-batı doğrultusunda uzanan Kuzey Anadolu Fayı’nın (KAF) kuzey kolu literatürde Kuzey Marmara Fayı veya Ana Marmara Fayı olarak adlandırılıyor. İzmit Körfezi’nda batıya doru ilerleyerek Saroz Körfezi’ne ulaşıyor ve Ege Denizi’nin kuzeyinde sonlanıyor.

KAF’ın iki kolu daha var. Onlardan biri Gemlik-Erdek, Mudanya üzerinden Ege Denizi’ne doğru uzanıyor. Üçüncü kol ise Bursa üzerinden geçip Edremit Körfezi’nden Ege Denizi’ne ulaşıyor. Her üç kol da deprem bakımından etkin. Ama Ana Marmara Fayı daha etkin gözüküyor (Şekil-1).

Marmara Denizi ve çevresi deprem kimliğini tanımak için iki bin yıl geriye gidebilen değerli bilgi kaynakları ve arşivler var. Marmara’nın deprem kimliği yerli ve yabancı bir çok yerbilimciyi (jeoloji, jeofizik, jeomorfoloji, coğrafya) ilgilendirmiştir. Gerek tarihsel dönemde (1900 yılı öncesi), gerekse aletsel kayıt döneminde (1900 yılı sonrası) Marmara bölgesi deprem etkinliğini sürekli sergilemiştir (Şeki-1). Tarihsel dönemdeki depremlerin sayıları, yerleri ve büyüklükleri ile ilgili bilgiler çok kesin olmamakla birlikte çevresinde yaptığı hasarlar ve can kaybı bilgileri bölgenin deprem potansiyeli hakkında önemli ip uçları vermektedir. 1900 yılı öncesi İstanbul’da bir çok tarihi miras eser depremlerden etkilenmiş, hasar görmüş ve birkaç kez onarılmıştır. Ayasofya’nın 1500-1800 tarihleri arasında önemli derecelerde hasar gördüğü ve altı kez onarıldığı Osmanlı dönemi arşivlerinde mevcuttur.

Özellikle, 17 Ağustos 1999 İzmit depremi sonrası yapılan ve halen süren çok sayıda bilimsel araştırma sonucu, Marmara’nın depremlerini ve onlarla ilişkilendirilen fayların kimliğini daha iyi tanıyoruz. Marmara Denizi’nde sismik araştırma gemileri ile yapılan bir çok deniz jeofiziği araştırmaları, denizin tabanında yerleşen aktif ve pasif fayların ayrıntılı özelliklerini öğrenme olanağı vermiştir. Ayrıca, KRDAE ve AFAD’ın işlettiği deprem istasyonlarından toplanan deprem verileri ile deniz tabanındaki ve Marmara Bölgesi’nin kara ortamındaki fayların türleri, uzunlukları ve deprem-fay ilişkilerinin bilimsel olarak daha ayrıntılı değerlendirilmesi gerçekleşebilmektedir.

23 Nisan 2025 günü öğlene doğru yaşanan 6.2 büyüklüğündeki deprem Marmara’nın deprem tehlikesinin önemini bir kez daha hatırlatmıştır (Şekil-2). Bu son kuvvetli deprem, 26 Eylül 2019’da hemen hemen aynı yerde olan 5.7 büyüklüğündeki depremin komşusudur ve aynı fay kuşağı üzerinde olmuştur (Eyidoğan ve Sevilgen, 2019).

İstanbul dahil Marmara Bölgesi’ni tehdit eden Marmara Ana Fayı’nın batı parçası, Silivri açıklarından İzmit Körfezi’ne uzanmaktadır (Şekil-2, kalın kırmızı fay hattı). Şekil-2’de görüleceği gibi, Ana Marmara Fayı,  batıda 9 Ağustos 1912’de Mürefte-Saros Körfezi çevresini tarumar eden 7.4 büyüklüğündeki Mürefte-Şarköy depreminin fayı ile doğuda 17 Ağustos 1999’da 7.4 büyüklüğündeki Kocaeli ve çevresinde büyük kayıplara neden olan İzmit depreminin fayı arasında kalmış ve sürekli gerilim biriktiren bir fay kimliğindedir. Çok sayıda küçük deprem yanı sıra zaman zaman kuvvetli depremler oluşturmaktadır (Şekil-1). 9 Ağustos 1912 ve 17 Ağustos 1999 depremi ile salınan büyük deprem enerjisi aynı faylar üzerinde (sarı renkli faylar) ne zaman sürede birikir ve yeniden büyük depremlere neden olur bilinmez. Ancak, Şekil-2’de kırmızı renkle çizilen Ana Marmara Fayı’nın doğu parçası üzerinde uzun süredir deprem enerjisi biriktiği bilinmektedir. Kuzey Marmara’da en son büyük depremin iki yüz altmış yıl önce olduğu düşünülürse 7.0 ve daha büyük bir depremin olasılığının yüksek olduğu söylenebilir. Şunu dikkatle ifade etmekte yarar vardır. Büyük bir deprem için kesin tarih, yer ve büyüklük vermek günümüzde olanaksızdır. Ancak istatistik hesaplara göre olma olasılığı yüksektir.

Marmara Bölgesi’nde deprem tehdidi yalnızca Ana Marmara Fayı’ndan gelmemektedir. Kuzey Anadolu Fayı’nın Marmara Denizi’nin güneyinde iki kolu daha vardır (Şekil-2, kırmızı renkli ince çizgiler). Geçmiş yıllarda bu iki kol üzerinde büyüklüğü 7.0 ve daha büyük depremler olmuştur. 1855 yılında Bursa ve çevresini yıkan deprem unutulmamalıdır. Keza, Kuzey Anadolu Fayı’nın orta kolu üzerinde 18 Mart 1953 tarihinde Çanakkale’nin ilçesi Yenice’de olan 7.2 büyüklüğündeki deprem de önemli kayıplara neden olmuştur.

Marmara Denizi ve bölgesi gerek deniz alanında ve gerekse kara alanında diri fay araştırmaları ve deprem tehlikesi konusunda Türkiye’de en ayrıntılı çalışmaların yapıldığı ve halen sürdürüldüğü bir bölgedir.

23 Nisan 2025 tarihinde 6.2 büyüklüğündeki deprem, depremselliği her dönem yüksek olan Marmara için beklenmeyen bir deprem değildir. Büyük deprem sınıfında olmayan ve oldukça kuvvetli bu deprem, İstanbul’un kıyılarına en yakın noktada 23 km uzaktadır ve 10 km derinliktedir. Deprem, büyüklüğü itibarıyle ana deprem sınıfına girmektedir. Şekil-3’de, 6.2 büyüklüğündeki ana depremin AFAD’dan alınan verilerle hazırlanan artçı deprem haritası ile aynı yere oldukça yakın olan ve 26 Eylül 2019’da 5.8 büyüklüğündeki depremin artçı depremleri haritaları karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Her ikisi de Ana Marmara Fayı’nın hareket alanı içerisindedir. Mekanizmaları biraz farklı olmakla birlikte fayın çevresindeki tektonik hareketler sırasında oluşan farklı mekanizmalar ortaya çıkabilir. 6.2 büyüklüğündeki depremin odak mekanizması çözümü, Ana Marmara Fayı’nın genel karakteri olan sağ yönlü doğrultu atımlı hareketiyle doğrudan ilişkili olduğunu göstermektedir.

23 Nisan 2025 depremi genelde beklenildiği gibi çok sayıda artçı depremlerle sürmüştür (Şekil-4). Artçı depremlerin oluşumu bazı kişiler tarafından hangi bulgulara dayandığı bilinmeyen bir şekilde çok farklı yorumlanmış, bu konuda yeteri kadar bilgi sahibi olmayanların basın organlarında ve sosyal medya mecralarında farklı yorumları yer almıştır.

AFAD ve İBB bilim kurullları, artçı depremlerin zaman içerisindeki değişimini izlemiş ve halkımıza gerekli açıklamaları yapmış ve bilgi vermiştir. AFAD verilerine göre, 23 Nisan 2025-28 Nisan 2025 tarihleri arasında ana deprem 6.2’den sonra bir tane 5.9, sekiz tane 4.0 ile 4.9 arasında, kırk dokuz tane 3.0 ile 3.9 arasında, yüz kırk iki tane 2.0 ile 2.9 arasında ve ikiyüz on üç tane 1.0 ile 1.9 arasındaki büyüklüklerde artçı deprem olmuştur (Şekil-4). 4.5 ve daha büyük artçı depremler İstanbul’un kıyıya yakın mekanlarında hissedilmiştir. Artçı depremlerin 23 Nisan 2025-28 Nisan 2025 tarihleri arasında Ana Marmara Fayı üzerinde dağılımı Şekil-3’de, artçı depremlerin zaman içerisinde değişimi Şekil-4’de gösterilmiştir. Şekilde görüleceği gibi artçı depremlerin sayısal yoğunluğu azalma eğilimine girmiştir.


Kaynaklar

KRDAE, 2025. http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/2/tr/

AFAD, 2025. https://deprem.afad.gov.tr/event-catalog

Haluk Eyidoğan and Volkan Sevilgen, 2019, Strong earthquake strikes near the Marmara Fault, damaging 77 buildings and frightening Istanbul residents, Temblor, http://doi.org/10.32858/temblor.047


Yayınlanma Tarihi: 08 Mayıs 2025  /  Son Güncellenme: 08 Mayıs 2025


Bu yazı hakkında yazarımıza ve editörlerimize iletmek istedikleriniz mi var?
Aşağıdaki formu kullanarak kendisine ulaşabilirsiniz.
(Bu formdaki bilgiler, yazarımız ve editörlerimizin mail adreslerine iletilecektir.)


Çerezleri Yönetin!

Sitemizde sizlere daha iyi hizmet verebilmek, güvenlik ve sizi tanımak adına çerezler kullanmaktayız, detayları öğrenmek için buraya tıklayabilirsiniz.

Gizlilik Politikanızı ve KVKK Aydınlatma metnini okumak için buraya tıklayınız.

Eğer sitede gezinmeye devam edersiniz politikamızı onaylamış sayılacaksınız.