Paylaş
Tüm Sayılar      2023      Sayı 215 – Mayıs 2023      İbibikler Öter Ötmez Ordayım

İbibikler Öter Ötmez Ordayım


İlk karşılaştığımızda onu akşamdan kalma güvercin sandım. Bir sonrakinde ise tropikal bir kelebek olduğunu düşündüm. Günlerce sokaklarda yeniden görmek için gözlem avına çıktım. Boyu gözümün kestiği kadarıyla bir karış civarında, hızlı hızlı kanat çırparken düz değil de aşağı yukarı yalpalayarak uçan, tepesi ibikli, benekli, çizgili açık kahve rengi uçan şey, meğerse İbibik kuşuymuş. Heybeliada’yı yaz göçmeni tercih eden birçok kuştan hem en sevimlisi hem de en mitolojik kahramanı.

Şimdiki satırları melodisini ile mırıldanarak okumanızı rica ediyorum;

Kara gözlüm efkârlanma, gül gayrı

İbibikler öter ötmez ordayım,

Mektubunda diyorsun ki gel gayrı

Sütler kaymak tutar tutmaz ordayım

 

Şarkının tamamını dinlemek için tıklayın;

Bu şarkının sözleri, Heybeliada Deniz Lisesi’nde edebiyat öğretmenliği yapan, emekliliğinde de yazları adada yaşamaya devam eden adalı yazarlarımızdan Bekir Sıtkı Erdoğan’ın (1926-2014) Kışlada Bahar şiirinden alınma. 1963 yılında yazdığı bu şiirindeki ibibiklerin ötme zamanı işte tam da bu zamanlar. Nisan sonundan geldikleri Heybeliada’da ağaç kovuklarındaki yuvalanan ibibik kuşlarının çiftleşme seslerini ormanda yürürken duyabilirsiniz.

Tüyleri turuncu ve kahverengi tonlarındaki ibibik diğer adıyla hüt hüt kuşlarının başlarındaki tüyler tek sıralı olup taca benzer. Bu tüyler vücutlarındakilere göre daha turuncudur ve uçları siyahtır. Sırt ve kanat tüylerinde ise siyah-beyaz şeritler bulunur. Kuyrukları uzun ve üçgen şeklindedir.

Ortalama otuz cm boyunda, yetmiş beş gram ağırlığındadırlar. Genellikle böceklerle beslenseler de dut ve böğürtlen gibi küçük meyveleri de yerler. Uzun gagalarıyla toprak altından kolayca larva ve kurtçuk bulabilirler. Gagalarının uzun olması nedeniyle, yakaladıkları kurtçuk gibi böcekleri ancak havaya atarak yutabilirler.

Türkiye’ye Mart ve Nisan aylarında gelen ve yaşlı ağaçların bulunduğu ormanlık alanları, yaprağı dökülen ormanları ve çam ormanlarını tercih eden ibibik kuşları sonbaharda kışı geçirmek üzere Afrika’ya göç ederler.

İbibik uçarken adeta dev bir kelebeğe benzer. Çünkü her kanat çırpışından sonra kanatlar yarım kapanır ve havada sıçraya sıçraya gidiyormuş görünümü verir. Öte yandan üreme dönemlerindeki özgün “hud hud” veya “‘u-bu-bup'” sesleri ile kendini belli eder.  Videoyu sesini açıp dinlerseniz, sabah eş çağırma seslenişini duyabilirsiniz.

Dişi ibibik kuşlarının dört ilâ on iki arası açık mavi veya kahverengi yumurtaları olur. Bu yumurtaların üzerinde yaklaşık on altı gün kadar kuluçkaya yatarlar. Kuluçka süresinde erkek ibibik kuşları dişileri besler.

İbibik kuşu eşine oldukça bağlıdır, eşi ölünce yeni bir eş aramaz. Yaşlandıklarında anne ve babasının yiyeceklerini temin eder, annesi öldüğü zaman uygun bir yer buluncaya kadar annesini başının üzerinde taşır. İslam geleneğine göre ibibik kuşunun başında bulunan tepeliğin anne ve babasına karşı olan hürmeti sonucu verildiği inancı varır. Benzer inançlar Yunan ve Roma’da da görülmektedir.

Üçüncü Tevrat olarak bilinen Leviticus’ta yenilmesi yasak olan hayvanlar arasındadır. Antik Yunan’da kuşların kralı olarak kaleme alınmıştır. 2008’de İsrail’in ulusal kuşu ünvanını kazanmıştır. Fas’ta şifa verdiği düşünüldüğü için alternatif tıp alanında sık sık kullanılırlar. Pers İmparatorluğunda erdemin simgesidir. Simurg’u (Zümrüd-ü Anka) kuşların kralı olarak gösteren kuştur. Kur’an’da “hudhud” olarak geçer. Diğer bir adı ile Mürg-i Süleyman, uzaklardan suyu görebilme yeteneği ile “hüt hüt” şeklinde ses çıkardığı ve Süleyman’a “orada orada” dediği söylenir. Aynı şekilde Süleyman’a kuş dilini de öğrettiği inanılır.

Birkaç senedir son derece amatör bir merak ve keyifle takip ettiğim Heybeliada’nın ibibiklerinin on beş-yirmi çift olduğunu tahmin ediyorum. Birkaç aile bizim evin etrafındaki yaşlı ağaçları seçerken, seslerini izleyerek ağaçların arasında yaptığım yürüyüşlerle Büyükada’ya bakan mezarlık civarında en az dört çift ile karşılaştım. Ada gezinizde kulağınız o farklı seslenişinde, gözünüz çamların arasında olsun. Rüyada görmesi bile iyi habere işaret edilen bu güzel kuşlarla karşılaştığınızda büyük bir ödül kazanmış kadar mutluluk hissedebilirsiniz.


Yayınlanma Tarihi: 05 Mayıs 2023  /  Son Güncellenme: 06 Mayıs 2023


Bu yazı hakkında yazarımıza ve editörlerimize iletmek istedikleriniz mi var?
Aşağıdaki formu kullanarak kendisine ulaşabilirsiniz.
(Bu formdaki bilgiler, yazarımız ve editörlerimizin mail adreslerine iletilecektir.)


Çerezleri Yönetin!

Sitemizde sizlere daha iyi hizmet verebilmek, güvenlik ve sizi tanımak adına çerezler kullanmaktayız, detayları öğrenmek için buraya tıklayabilirsiniz.

Gizlilik Politikanızı ve KVKK Aydınlatma metnini okumak için buraya tıklayınız.

Eğer sitede gezinmeye devam edersiniz politikamızı onaylamış sayılacaksınız.