1938 yılı Kasım ayının 10’uncu günü Türkiye tarihine parlak bir damga vurmuş bir insanın ölüm haberiyle derinden sarsıldı. Kurtuluş Savaşı’nın önderi ve Cumhuriyetin kurucusu M. Kemal Atatürk bir süredir muzdarip olduğu rahatsızlığın ağırlaşması sonucu hayata veda ediyordu. Vefat haberinin ardından ülke çapında matem ve bağlılık gösterileri gerçekleştirildi. Bütün yurtta genç yaşlı binlerce insanın sokaklara dökülerek ulusal yasa katıldıkları gözlendi.
Atatürk’ün ölümünün hemen ardından bu büyük insana yakışır cenaze törenleri düzenlenmesi için hazırlıklar başladı. 19 Kasım’da vefat ettiği Dolmabahçe Sarayı’ndan alınan Mustafa Kemal’in cenazesi Yavuz zırhlısıyla İzmit’e oradan da trenle Ankara’ya götürüldü.
Atatürk’ün cenazesini taşıyan Yavuz zırhlısı ve ona eşlik eden yüzlerce gemi Adalar önünden geçerek İzmit’e ulaştılar. Bu anlara ilişkin izlenimleri aşağıda okuyabilirsiniz.
Kasım 1938 gazetelerinde Adalar’a ilişkin pek çok haber yer alıyor. Bunların başlıcalarını Adalar’ın en önemli sorunlarından olan ulaşım ve yıllarca çözüm yolu bulunamayan su sorunu oluşturuyor.
Bunların yanında balık mevsiminin başlamasıyla balıkçılık ile ilgili sorunlar da gazeteler de önemli yer tutuyor. Balık bolluğunun ne derecede olduğunu gösteren bazı haberleri bu ayın seçkileri arasına aldık.
1938 Kasım ayının gazetelerindeki gezimize buyurun…
Ondan son defa ayrılırken bütün şehir tek bir çift göz, tek bir yürek gibi ağlıyor, çırpınıyordu
Aziz nâşını taşıyan Yavuz ufukta kaybolurken ondan mümkün olduğu kadar geç ayrılmak için vapurlarla donanmayı takib edenler hıçkırarak bağırıyorlardı: “Elveda Atatürk:,,
…
Yavuzun hareketi
Saat, 2,25 de Ebedi şefin cenazesini bağrına basan Yavuz, onu takiben Hamidiye kruvazörümüz, Zafer, Tınaztepe torpito ve Dumlupınar, Gür denizaltı gemilerimiz yavaş yavaş hareket ettiler. Başta Malaya zırhlısı olduğu halde misafir harp gemileri bunları takib ettiler. Gemilerdeki kıtaat Yavuza karşı ihtiram vaziyeti aldılar. Denizbank ve Şirketihayriyeden dokuz vapurla; Sus vapuru aziz Ölünün cenazesini tavaf ederek, Adalara doğru yol almıya başladılar. Vapurlardaki yüzlerce insanın gözleri, Onun aziz Ölüsünü taşıyan Yavuzda, ıslak bakışlarla oraya bakıyorlar, konuşmadan, hiçbir hareket yapmadan, yalnız ağlıyorlardı. Zaman zaman göğüslerden kopan hıçkırıklar, boşanan göz yaşları büyük matemin asil havasında, daha asil bir mana yaratıyor; bize Onu ne çok, ne yürekten sevdiğimizi bir kere daha gösteriyordu.
Ada açıklarında
Saat 3,30 olmuştu. Adalar açıklarında misafir harb gemileri ve İstanbulluları taşıyan vapurların dönme zamanı.. Bu dakikanın asil heyecanını anlatabilecek kelime bulmak ne kadar zor.. Bütün halk vapurların penceresinde, göz yaşları şimdi bir tufan halini almış.. Bu sahneye tahammül edemiyerek bayılan kadınlar var. Vapurlar ağır ağır dönüyor. Ve Onu yıllarca evvel İstanbula ilk gelişinde, gene burada, gene böyle vapurlar içerisinde, fakat sevinçle karşılıyan İstanbullular, şimdi Ona:
– Elveda diye bağırıyorlar! Yqşlı gözleri ufukta uzaklaşan Yavuzun silüetinde, acı hakikatı artık tamamile kavrıyarak, bitkin ve meflûç yerlerine çöküyorlar:
– Elveda, Atatürk!
…
Son Posta, 20 İkinciteşrin (Kasım) 1938, Pazar
Büyük Önder Atatürkün cenaze töreni münasebetile gerek Denizbank idaresi, gerekse Şirketihayriye vapur seferlerinde mühim tadilât ve ilaveler yapmıştır.
Denizbank, bugün saat 11.30 da Kadıköy vapur iskelesinden bir, Galata rıhtımından sırf büyük merasimi takip etmek üzere iki vapur kaldıracak, ayrıca üniversite talebesi için de Sirkeci araba vapur iskelesinden iki vapur tahrik edecektir.
Adalar ve Haydarpaşa, Kadıköy hattı için bugüne mahsus olmak üzere şu tadilât yapılmıştır:
Adalardan Köprüye iniş seferlerinde Büyükadadan 7.50 de kalkan postadan itibaren Pendikten 14.30 da kalkarak Kartala uğradıktan sonra Büyükadadan 15.15 te kalkan sefere kadar olan postalar yapılmıyacaktır.
14.30 a kadar Köprüden Adalar, Kartal. Pendik, Yalovaya kalkan postalar hareket etmiyecek, buna mukabil, Köprüden 8.30 da bir vapur kaldırılacak ve bu bütün Adalara ve Kartala uğrıyarak Pendiğe gidecektir.
Bundan başka her cumartesi saat 14-30 da Köprüden Adalara kalkan vapur 10 dakika sonra kalkacak, Kadıköyüne uğramadan doğru Adalara gidecektir.
16,35 te Yalovadan, 18 de Büyükadadan kalkan vapurlar bugün kalkmıyacaktır.
Şirketihayriye de saat dokuza kadar Köprüye muvasalat edecek olan mutat sabah seferleri Köprüden kalkacak olan 6, 10, 22, 26, 30 ve 38 numaralı seferler yapıldıktan sonra münakalât resmi tebliğe göre inkıtaa uğrıyacaktır.
Üniversite talebesi 11 ve 14 numaralı vapurlara binecek
Üniversite gençliği cenaze törenini denizden takip edecektir. Şirketihayriyenin 71 – 74 numaralı vapurları üniversite gençliğine tahsis edilmiştir. 600 kişi bir vapura. 600 kişi de diğer vapura binecektir.
Kurun, 19 Teşrinisani (Kasım) 1938, Cumartesi
2 – Adalar ve Haydarpaşa Kadıköy hattı seferlerinde o güne mahsus olmak üzere aşağıdaki tadilât yapılmıştır.
Akşam, 18 Teşrinisani (Kasım) 1938, Cuma
Ebedi Şefimiz Büyük Halaskârın cenaze törenine iştirak edecek sayın halkımız için tarifede cumartesi gününe mahsus olarak yapılan tadilât ilâveler:
Görülecek ihtiyaç karşısında zuhurat postalar yapılmak üzere de tertibat alınmıştır.
Aziz naaşı denizden takip edecek sayın halkımız için de müteaddid vapurlar tahsis edilmiştir. Bu vapurlar köprüden saat 11.30 da kalkarak program mucibince Adalara kadar gidip dönecektir.
Bilet ücreti herkes için bilâistisna bir nevi olup 22 kuruştur. Pasolar muteber değildir.
Akşam, 18 Teşrinisani (Kasım) 1938, Cuma
Şehir meclisi üçüncü içtimaını dün birinci reis vekili Necip Serdengeçtinin riyasetinde vapmıştır. Dünkü içtimada, son günlerde bir kaza neticesinde gözünü kaybeden azadan .Mehmet Spahinin Avrupada gözünü tedavi ettirmek üzere mezuniyet dileği kabul edildikten sonra ruznameye geçilmiş ve Kadıköyündeki Yoğurtçu ve Halit ağa sokakları arasında yeni açılan sokağa (Kıvanç) Büyükadada kaptan Nuri caddesinin “Mehmetçik .. Has kalfa sokağının da “Türkoğlu” adlariyle isimlendirilmesine, Bakırköy kazasına tabi köy isimlerinin Türkçe adlarla değiştirilmesine dair teklifler kabul edilmiştir. Bunlardan sonra Bostancıda Vükela caddesiyle Erenköy caddesi arasında pazartesi günleri kurulmakta olan pazaryerinin değiştirilmesine mayiati müttaile hakkındaki talimatnamenin tetkik ve tasdikine dair teklifler de kabul edilerek toplantıya nihayet verilmiştir.
Yeni Sabah, 9 Sonteşrin (Kasım) 1938, Çarşamba
Denizbankın yakın sahiller vapurları (Akay) ve Şirketi Hayriyenin kış tarifeleri kânunuevvel iptidasından itibaren tatbik edilmeye başlanacaktır.
Büyükadadan ilk sefer 5,50 dedir. Ayrıca memurlar için 7,40 da Heybeliden sonra doğru Köprüye gelen bir sefer ilâve edilmiştir.
Cumartesi günleri Ada halkının İstanbul sinemalarından istifadesi için son vapur 24,20 de kalkacaktır. Yalovaya pazardan başka günler vapurlar Köprüden 12 de ve Yalovadan da 15,50 de hareket edeceklerdir. Cumartesi ve pazar günleri Köprüden hareket 9.35 ve yalnız pazar günleri Yalovadan Köprüye hareket 16,35 dedir.
Akşam, 29 Teşrinisani (Kasım) 1938, Salı
… Denizbank, Adalar ve Yalova hattında bu kış için halka çok uygun bir tarife hazırlamıştır. Büyükadadan ilk sefer 5,50 dedir. 7,40 postası Heybeliye uğrıyarak saat 8.50 de doğruca Köprüye gelecektir. Büyükadadan son posta saat 18,15 te hareket edecektir. Köprüden ilk vapur 7 de ve en son vapur 20,15 te kalkacaktır. Bu suretle geçen seneye nazaran son sefer bir saat yukarı alınmıştır.
Pazar günleri, Büyükadadan ilk vapur 6 da, son vapur 18,30 da, Köprüden ilk vapur 8 de, son vapur 20,15 te kalkacaktır. Doğru postalar Suvat vapuru tarafından yapılacaktır.
Yalova postaları, âdi günlerde Köprüden 15,50 de Yalovadan kalkacaktır. Cumartesi ve pazar günleri vapur 9,35 te Yalovaya hareket edecek ve yalnız pazar günleri 16,35 te Yalovadan kalkacaktır.
Cumhuriyet, 29 İkinciteşrin (Kasım) 1938, Salı
Denizbank sevahili mütecavire vapurlarının kış tarifesi tatbikatına önümüzdeki Perşembe sabahından itibaren başlanılacaktır. Bu tarife ile, Adalarda oturup da kış gecelerinde Beyoğlunda sinema ve tiyatro seyretmek istiyenlere haftada bir gece geç vakit Adaya dönmek imkânı bırakılmamaktadır.
Her hafta cumartesi geceleri saat 24.20 de köprüden kalkan bir vapur, Kınalı, Burgaz, Heybeliye uğrıyarak Büyükadaya gidecektir.
Bir müddetten beri tecrübe mahiyetinde yapılan bu seferden iyi istifade temin olunduğu görülmektedir.
Son Telgraf, 29 İkinciteşrin (Kasım) 1938, Salı
Denizbankın Adalar ve Kadıköy hattı için Almanyada yaptırdığı vapurlardan Ülev bir haftaya kadar seferlere başlıyacaktır. Vapur Haliçte bulunmaktadır.
Akşam, 29 Teşrinisani (Kasım) 1938, Salı
Seyrüsefer işlerini muntazam bir şekle sokmak üzere Denizbankın yaptığı tetkikler neticelenmiş, ikinci dört senelik planda denizciliğimiz için mühim kararlar verilmiştir.
Bu kararlara göre, yeniden dört tane Mersin tipi, 7 tane Bartın – Ayvalık tipi, ve 1 tane de Karabiga hattı için vapurlar ısmarlanacaktır.
Denizbank bunların inşaatı için muhtelif firmalarla iki üç aydanberi temaslarda bulunmaktadır. İnşaata talip olan firmaların ekseriyetini İngilizler teşkil ediyorlar.
Ayrıca İtalyan, Hollanda, Danzig firmaları da sipariş almak için tekliflerde bulunmuşlardır. Son zamanlarda İngiltereden temin edilen on milyon İngiliz liralık krediden 2 milyon İngiliz lirası Denizbank emrine tahsis edilmiş olduğu cihetle, İngilizlerle müsait şartlar dahilinde işi neticelendirmek ümidi kuvvetlidir.
Ve ihale bir ihtimale göre on gün içinde bitirilecektir.
…
Diğer taraftan Yalova için, Denizbank kendi tersanesinde üç tane seri yolcu motörü yaptıracaktır. Bu motörler 18 mil süratinde olacak ve 500 kişi alabilecektir Bu motörlerle 40 dakikada Büyükadaya, bir saat 20 dakikada da Yalovaya gidilebilecektir. Bunların inşaatına yakında başlanacaktır.
Yalova ve Adalar hattı için de Suvat tipinde iki vapur daha ısmarlanacaktır.
…
Ülev vapuru da geldi
Denizbankın Adalar hattı için yaptırdığı vapurların ikincisi olan Ülev vapuru evvelki gün limanımıza getirilmiştir. Ülev eşi olan Suvat tipindedir. Şimdilik fabrika ve havuzlara alınmıştır. Seferlere uygun hale getirildikten sonra seferlerine başlayacaktır.
Tan, 8 İkinciteşrin 1938, Salı
Denizbank idaresi. Yalova ve Adalar hattında çalışan vapurları çok esaslı bir şekilde tamir etmeğe karar vermiştir. İlk olarak bu maksatla Burgaz, Heybeli, Kınalı, ve Basra vapurları Haliçteki fabrikaya alınmışlardır.
Bu vapurların çok esaslı bir şekilde tamir edilecek ve yeni bir hale getirilecektir. Vapurların mefruşatı ve kazanları da değiştirilecektir. Diğer yakın sahillerde çalışan vapurlar da sırasile Halice alınacaktır.
Kurun, 6 Teşrinisani (Kasım) 1938, Pazar
Üç beş sene evvel Ada vapurunun yan kamarasında rahmetli Akay idaresinin kararlarında çok müessir bir zatla tanıştık. O sırada da Ada hattı için yeni birkaç vapurun sipariş edileceği rivayetleri dolaşıyordu.
Yandan çarklı, harab. patpat bir vapurun içinde idik, bahis açılınca yenilerinin kaçar mil sürat yapabileceklerini sorduk. biç tereddüd etmeden:
– Şimdikiler gibi 12 şer mil azami sürat, cevabını verdi. Hayrette kalmıştık. Sebebini sorduk, hayretimizi büsbütün artıran bir cümle ile cevab verdi:
Yenilerini süratli yapsak eskilerini kullanamayız, hem de fazla kömür yakmış oluruz, dedi.
Demek ki eski vapurları kullanmak için daima eski vapur süratinde yeni vapur yaptırtacaktık.
Dün gazetelerde Denizbankın Ada hattı için 18 mil sürat yapan üç tane vapur yaptırtacağı haberini okuduğumuz zaman bu eski hikâyeyi hatırladık. Zihniyetin tamamen değişmiş olmasını da sevinçle karşıladık. Ayni zamanda da İstanbul halkını 20 nci asırda 50 yıl evvelki patpatlarla seyahat etmeye icbar etmiş olan âmilin yanlış bir mantık olduğuna inandık, fakat ey okuyucu sen:
İSTER İNAN, İSTER İNANMA!
Son Posta, 30 İkinciteşrin (Kasım) 1938, Çarşamba
Geçende yine bu sütunlarda, Denizyollarının iki çaprast çipa üzerine oturtulmuş ay yıldızdan mürekkep güzel ve senelerdenberi tanınmış forsundan bahsetmiş ve bu alameti fârikanın değiştirilmemesi temennisini izhar etmiştik.
Bu temennimizi isafa imkân görülememiş olmalı ki o ay yıldızlı çipalar bacalardan kazındı ve onun yerine bir iki geminin bacasında salapurya zamanı acaip bir teknenin iki direğine yelken yerine geçirilmiş (D.B.) harflerinden müteşekkil yeni fors kaim oldu.
Buluş bakımından fena olmamakla beraber uzaktan seçilemiyecek derecede karışık bir şey olan yeni forsu gördüten sonra eskisine büsbütün acıdık.
Bizim bildiğimiz ve dünyanın kabul ettiği gemi forsları uzaktan kolayca seçilebilen, vuzuhlu alâmeti fârikalardır.
Şayet bu yeni fors kabulü henüz katileşmemiş tecrübe mahiyetinde bir şeyse alâkadarların bu işi bir daha etraflıca tetkik etmeleri ve bellibaşlı deniz müesseselerinin forslarını gözden geçirmeden bir karar vermemeleri pek isabetli bir hareket olur. A. C.
Yeni Sabah, 1 Sonteşrin (Kasım) 1938, Salı
Adaların su derdi nihayet halledilmek üzeredir.
Evvelce burada arteziyen tesisatı yapılması veya büyük bir su vapuru alınarak su taşıması hakkındaki tasavvurlardan müsbet netice alınamamış, bu iş yüz üstü kalmıştı. Şimdi Denizbank ile belediye arasında geçen müzakere neticesinde Denizbanka aid su tanklarile adalara su taşınması ve bu suların oralardaki depolara konulması kararlaştırılmıştır.
Denizbank suyun tonunu 40 kuruşa nakledecektir. Yani bir kilo suyun taşıma ücreti olarak Denizbanka 4 para verilecektir.
Belediye suyun diğer masraflarını da hesap edecek ve buna göre fakat gayet ucuz fiatla olmak şartile halka su dağıtılacaktır.
Deniz bankın suları taşıma meselesi halledildiği cihetle şimdi ilk iş olarak Adalarda esasen mevcud olan su depolarını ıslah ve tamir etmeğe kalmıştır.
Belediye bu ciheti de nazarı dikkate almış ve bu yolda esaslı hazırlıklara başlamıştır.
Ancak mevcud depoların kafi gelmiyeceği anlaşıldığından halk depo sayılarının çoğaltılması için belediyeye baş vurmuştur.
Son Telgraf, 10 İkinciteşrin (Kasım) 1938, Perşembe
Adaların su ihtiyacını temin maksadile bir müddettenberi çalışıldığı halde henüz müsbet bir netice elde edilememiştir. Adaların bu seneki Parti kongrelerinde bu hususta Belediyeye yeniden müracaat yapılması kararlaşmıştır. Diğer taraftan Denizbank da tanklarla su nakletmek suretile bu ihtivacı karşılıyacağı düşünmektedir. Yakında buna dair bir karar verilecektir.
Cumhuriyet, 10 İkinciteşrin (Kasım) 1938, Perşembe
Adaların su ihtiyacını temin maksadile yapılmakta olan tetkikata devam edilmektedir. Şimdilik buraya tanklarla su nakli muvafık olacağı düşünülmektedir. Bu hususta Denizbankla temas yapılmaktadır. Tatbik kabiliyeti görülürse derhal işe başlanacaktır.
Cumhuriyet, 19 İkinciteşrin (Kasım) 1938, Cumartesi
Heybeliada sanatoryomunda yüz yataklık yeni paviyonun inşası bitmiş ve merasim yapılmaksızın paviyon açılmıştır. Bu suretle Heybeliadada yatak sayısı iki yüz elliye baliğ olmuştur. Yeni paviyona daha şimdiden elli hasta yatırılmıştır.
Hastaların sanatoryoma kabulü bir sıraya tabidir. Van, Erzurum gibi uzak yerlerde sırasını bekliyen hastalar bugünlerde gelerek kendilerine tahsis edilen yatakları işgal edeceklerdir.
Yugoslavyada terkedilen Türk emlâkine mukabil, Yugoslavya hükümetinden alınarak bir kanunu mahsusla Kızılaya terkedilen bir milyon yedi yüz bin dinarlık tahsisat ile biri Heybelide, diğeri de Haydarpaşa Nümune hastanesinde gene yüzer yataklık iki paviyon daha yaptırılması kararlaştırılmıştır. Bu paviyonların plan ve projeleri hastaneler tarafından yaptırılarak Kızılay umumi merkezine gönderilmiştir. Planlar kabul edildikten sonra yeni paviyonların inşasına başlanacaktır.
Akşam, 30 Teşrinisani (Kasım) 1938, Çarşamba
Heybeliada iskelesinin yeyeni bir şekilde yapılması hakkındaki çalışmalar devam etmektedir.
Burada tamamile yıkılan eski iskele binaları yerinde iki katlı ve büyük, modern bir bina vücude getirilecektir.
Kışa rağmen her gün faaliyetle yürüyen inşaat sayesinde yeni iskelenin 1 nci katı meydana çıkmış 2 nci katına başlanmıştır.
Bu inşaat devam ederken yolcuların yağmur ve rüzgârlarla soğuklardan mutazarrır olmamaları için tahtadan kulübemsi bir küçük bina kurulmuştur.
Bir bekleme salonunu ve bilet alma mahallini ihtiva eden bu kulübe yeni inşaat tamam olunca yıkılacaktır.
Son Telgraf, 29 İkinciteşrin (Kasım) 1938, Salı
Cumhuriyet bayramında İstanbul barosu avukatlarından bay Eologos Gulbaloğlu Heybeliada halkına güzel bir konferans vermiştir. Bay Eologos Cumhuriyetin psikolojisini çok iyi izah etmiştir.
Akşam, 1 Teşrinisani (Kasım) 1938, Salı
“Bir müddettenberi Kınalıadada her evin kapısına “Sıtma Mücadele Komisyonu” tarafından bir kontrol cetveli asılmıştır. Bu cetvele nazaran Sıhhiye Vekaletinin muzır haşarata karşı ciddi tedbirler almakta ve bu yolda büyük külfetlere katlanmakta olduğu aşikârdır. Bu mücadele esnasında mühim bir nokta hakkında merciinin dikkat nazarlarını celbetmek isterim.
Kınalıada fırınının arka sahil tarafında sivrisinek ve sair muzır haşarat yatağı olan ufacık bir göl halini alan bir körfez bulunur. Bu göl iki metre eninde bir kanalla suyunu denizden alır ve balıkçı kayıklarının fırtınalı zamanlarda muhafazasına yarar. Her büyük fırtınalardan sonra lodosun getirdiği çakıllarla kanalın ağzı tıkanır, körfez de göl halini alır. Gölün bu suyu orayı bir bataklık haline koymuş ve yazın o civarda çok fena bir koku intişar etmekle beraber milyonlarca sivrisinek membaı olmaktan hali kalmamıştır.
Sözü geçen körfez bu gölün etrafında bitmez çakıllar vardır. Acaba bu çakıllarla gölün bataklık kısmı doldurularak kanalın da muhafazası elzem ise her fırtınadan sonra ağzının tıkanmamasına dikkat edilmek suretile, ağaç bile yetişmiyen adanın rüzgârından sivrisinek kolaylıkla yok edilmiş olur.”
Kınalıadada emlak sahiblerinden Aram Alacan
Cumhuriyet, 28 İkinciteşrin (Kasım) 1938, Pazartesi
Dün ağırceza mahkemesi, posta torbasından paralan aşırıp da yerine ambalaj kağıdı ve taş dolduran Büyükada inhisarlar idaresinin bekçisi Kanber hakkındaki duruşmayı bitirdi. Suçu sabit gördüğü için kendisine bir buçuk sene hapis cezası verdi. Suçlu çaldığı 1428 lira ile beraber 2856 kuruş mahkeme masrafını da ödeyecektir.
Mahkeme kararından öğrenildiğine göre hadise şöyle olmuştur:
Kanber 1935 yılında Büyükada inhisarlar idaresinde bekçi imiş. İdarenin itimadını kazanmış. Veznedar Cevdet postahane vasıtasile merkeze gönderilecek paraları grup halinde kendisine verir, o da torbaya koyduktan sonra mumla torbanın ağzını mühürlermiş. Memur bir gün kendisine on bir adet elli 32 adet 10, 95 adet 5 ve yüz adet de birer liralık kağıt paradan müteşekkil bir grup vermiş ve paket yapmasını emretmiştir.
Kanber Cevdete paketi yaptığını söyliyerek uzanmış, memur da mühürliyerek postaya vermiştir. Merkezde paket açılınca, içinden iki tarafa birer liralık iki kâğıt lira konmuş anbalaj kağıdı ile bir miktar taş çıkmıştır.
Suçlu kendini müdafaa ederken grupun sıkletini ileri sürmüş ve:
Mahkeme dinlenen şahitlerin sözlerini ve müfettiş raporlarını nazarı itibare alarak suçun sabit olduğu neticesine varmış ve kararını vermiştir.
Tan, 10 İkinciteşrin 1938, Perşembe
Dün Kınalıadada bir facia olmuş bezden ve çürük bir botla deniz gezintisi yapmak istiyen genç bir posta müvezzii yüzlerce insanın gözleri önünde boğulmuştur.
Facia şöyle olmuştur:
Eyüpte Kızılmescit sokağında 19 numaralı evde oturan ve Kınalıada posta ve telgrafhanesinde müvezziilik yapan İsmail oğlu Tevfik isminde bir genç dün Kınalıadada deniz kenarında dolaşmakta iken sahile bağlı Kınalıada iskelesi baş memuru Halimin oğlu Nusrete ait yelken bezinden yapılmış gayet eski ve yamalı bir botu görmüş, küçük bir deniz gezintisi yapmak için bota binerek denize açılmıştır.
Tevfik sahilden 300 metre kadar açıldığı sırada botun yaması patlamış, bir anda botun içi su ile dolmuştur. Tevfik feryat etmeğe başlamış ve Tevfiğin feryadını duyan yüzlerce insan sahile toplanmışlar ve bir kaç sandalcı Tevfiği kurtarmak için denize açılmışlarsa da bunlar yetişinceye kadar zavallı genç suların arasında kaybolmuştur. Suyun üstünde kalan botun içinde Tevfiğin yalnız caketi ile şapkası bulunmuş, bütün araştırmalara rağmen cesedi bulunamamıştır.
Son Telgraf, 5 İkinciteşrin (Kasım) 1938, Cumartesi
Son günlerde torik ve palamut bolIuğu göze çarpmaktadır. Limanımıza gelen Yunan ve İtalyan balıkçı gemileri hergün külliyetli miktarda balık alarak memleketlerine gitmekte, bunların yerine yenileri gelmektedir.
Son üç gün zarfında o kadar çok torik ve palamut çıkmıştır ki, balıkçılar bu müddet içinde 300,000 çift palamut ve toriği denize dökmeğe mecbur kalmışlardır. Çünkü limanımızdaki balık gemileri tamamen dolmuş, dahili istihlâk için de kafi miktarda satış olmuş ve buna rağmen elde kalan üçyüz bin çift balık yersizlik yüzünden denize terkedilmiştir.
Dün de 170,000 çift palamut, 20,000 çift torik tutulmuştur. Palamutların tamamı denize dökülmüştür. Balık gemileri dün de balık yüklü olarak memleketlerine gitmişlerdir. Toriklerin çifti 20, palamutların da boylarına göre 5-7 kuruş arasındadır.
300,000 çift balığın denize dökülmesi yüzünden balıkçılar üç gün için balık tutmamağa karar vermişlerdi. Bu müddet dolduğundan dünden itibaren balık tutmağa başlamışlardır.
Akşam, 1 Teşrinisani (Kasım) 1938, Salı
Son günlerde Boğaz mıntakasında büyük bir balık bolluğu vardır. Bu bolluk hem halkı memnun etmekte, hem de ihracatımız için çok faydalı olmaktadır.
Cumartesi gününe kadar Boğaz mıntakasından 300,000 çift palamudun denize döküldüğü veya ağdan bırakıldığı tahmin edilmektedir. Buna sebeb piyasanın bu kadar palamuda mütehammil olmaması, limanımızda bulunan balıkçı gemilerinin de bu miktar balığı almamasıdır.
Dün de 170,000 çift palamud tutulmuş, bundan pek azı denize dökülmüştür. Yunan ve İtalyan balıkçı gemilerine verilen ve Bulgaristana sevkedilen palamud miktarı pek çoktur. Bu meyanda tutulan 20 bin çift torikten ekserisi ihrac edilmiştir. Palamudun çifti 7 kuruş ve toriğin çifti de 20 kuruştan ihraç edilmektedir.
Cumhuriyet, 1 İkinciteşrin (Kasım) 1938, Salı
İstanbulun balık derdi bir türlü halledilememektedir. Her sene memleket dışına, ihraç için yapılan teşebbüsler de neticelendirmemektedir. Bu yüzden bilhassa palamut mevsiminde fazla istihsal, balıkçılara kâr yerine zarar getirmektedir.
Son günlerde İstanbulda torik bolluğu başlamış, beş, on kiloluk torikler beş kuruşa kadar düşmüştür. Fakat bu fiyatla da mevcut balıklara alıcı bulunamadığından fazla balıklar denize dökülmektedir.
Dün balıkların denize dökülmesi mevzuu etrafında bazı balıkçılarla konuştuk. Fikirlerini sorduk. Balıkçılar, dalyan sahipleri ve ihracatçıların söylediklerine göre, belediye fazla balıkları denize döktürmesi pek tabiidir. Çünkü torikler pek çabuk kokmaktadır. Bunun önüne geçmek için şimdiye kadar düşünülen çarelerin hiçbiri tatbik edilememiştir. Balığın mebzul bulunduğu aylarda İstanbul balıkçıları istendiği kadar balık avlayabilirler. Fakat bu balıklar ya muntazam posta!arla, yani soğuk hava tertibatı olan vasıtalarla ihraç edilmeli, yahut, başka surette istihlâk çareleri bulunmalıdır. Türkiyenin birçok vilayetlerine balık sevkedebilir. İstanbuldan kalkan bir tren üç gün sonra Malatya, Elaziz, Diyarbakıra varmaktadır. Binaenaleyh balığı üç gün muhafaza edebilecek tertibat, İstanbulun denize dökülen balıklarından mühim bir kısmını kurtarır. Senede bir defa gelen balık mevsimi, balıkçıları zarara sokmakla kalmamakta, dolayısile bir çok kimselerin ekmek paralarına tesir etmektedir. Sonra İstanbullu da balık bolluğunda balıksız kalmaktadır denebilir. Şehir semtlerine naklederek satmalı, Balıkpazarında beş kuruşa satılan bir balığın fiyatını nakil masrafı ile on beş yirmi kuruşa çıkarabilir.
Şehrimizde fakir bir zümre vardır. Belediye, hiç olmazsa denize dökülen balıkların kokmadan kendi vasıtasile bunları halka dağıtsa, büyük bir iyilik yapmış olur, hiç olmazsa balıkçıların da emekleri boşa gitmiş olmaz.
Fakat en mühim mesele balığın dış pazarlara ihracı meselesidir. Hükumet buna ehemmiyet vermelidir. Bu yüzden yurda mühim bir servetin gireceği muhakkaktır.
Balığın denize döküldüğünü gören bir çok balıkçılar, avdan vazgeçmişlerdir.
Kurun, 7 Teşrinisani (Kasım) 1938, Pazartesi
Balıklı Rum hastanesi emlâkinden, Taksimde, İstiklâl caddesinde 1 No.lı “Eptalefes” kahvehanesile Büyükadada Balıkçıl caddesinde 8 ve 18 No. lı iki dükkânın bir sene müddetle kiralanması açık arttırmıya konulmuştur.
Arttırma 15 teşrinisani 1938 tarihine raslıyan salı günü saat 3 te Galatada Büyük Balıklı hanında 69 No. lı Balıklı Rum hastanesi idare heyeti bürosunda icra edilecektir.
İsteklilerin arttırma şartnameslni görmek için, her gün, yukarıdaki adrese müracaat etmeleri ilan olunur.
Cumhuriyet, 12 İkinciteşrin (Kasım) 1938, Cumartesi
Şaban ve Hayrinin borcundan dolayı Kınalıada’da Zeytinlik sokağında sahibi oldukları 73 kapı No. lu evin tamamının 24-11-938 perşembe günü saat 15 de 1 inci ihalesi yapılmak üzere 21 gün müddetle satışa çıkarılmıştır. İstiyenlerin idare heyetine müracaatları. (8171)
Kurun, 6 Teşrinisani (Kasım) 1938, Pazar
Yayınlanma Tarihi: 06 Kasım 2023 / Son Güncellenme: 06 Kasım 2023
Sitemizde sizlere daha iyi hizmet verebilmek, güvenlik ve sizi tanımak adına çerezler kullanmaktayız, detayları öğrenmek için buraya tıklayabilirsiniz.
Gizlilik Politikanızı ve KVKK Aydınlatma metnini okumak için buraya tıklayınız.
Eğer sitede gezinmeye devam edersiniz politikamızı onaylamış sayılacaksınız.