Paylaş
Deprem      Yapı Denetimi ve İmar Afları

Yapı Denetimi ve İmar Afları


Depremde binlerce bina yıkıldı ve bu binaların altında onbinlerce insan hayatını kaybetti. 21 yıldır iktidarda olan bir parti yapılan binaları neden denetlemedi? Depreme dayanıksız binalar neden güçlendirilmedi? Diken’in TÜİK verilerinden derlediği haberine göre deprem bölgelerindeki binaların yarıdan fazlası 2001 sonrasına inşa edilmiş. Yıllarca yol yaptık, inşaat yaptık, toplu konut yaptık diye övünen bir iktidar bunca yeni binayı neden ve nasıl denetlemedi?

Bu sorunun en net cevaplarından biri yapı denetim sisteminde yapılan değişiklikler. TMMOB’nin eski Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Soğancı, yapı denetimi alanında AK Parti iktidarı döneminde yapılan değişikleri şu şekilde açıklıyor:

“4708 sayılı Yasa 2011 yılının başına kadar 19 ilde uygulanmış olup, Bakanlar Kurulu Kararıyla 2011 yılının başından itibaren tüm ülke sathına teşmil edilmiştir. Bu kanun, kapsama giren her türlü yapıyı, özel hukuk tüzel kişiliğine sahip yapı denetim kuruluşlarının denetimine tabi kılmaktadır. Yapının inşa edileceği arsa veya arazinin zemin ve temel raporları ile uygulama projelerini ve hesaplarını kontrol ederek ilgili idareye uygunluk görüşü bildirmek; yapının ruhsat ve ekleri ile mevzuata uygun olarak yapılmasını denetlemek; yapım işlerinde kullanılan malzemeler ile imalâtın proje, teknik şartname ve standartlara uygunluğunu kontrol etmek; yapının ruhsat eki projelerine uygun olarak kısmen veya tamamen bitirildiğine dair ilgili idareye rapor vermek; zemin, malzeme ve imalâta ilişkin deneyleri şartname ve standartlara uygun olarak laboratuarlarda yaptırmak yapı denetim kuruluşlarının görevleri arasında sayılmaktadır.

Yapı denetimi, idarenin yaptırım gücüne dayanarak yürüttüğü asli kolluk faaliyetleri içinde yer almakta olup, Anayasa`nın 128. maddesinde belirtildiği üzere, devletin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü olduğu kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevlerin, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görülmesi gerekmektedir. Oysa 4708 sayılı Yasa ile devlet, bu asli ve sürekli hizmetini -Anayasa`nın 128. maddesinin yürürlükte olmasına karşın-, özelleştirme konusu yapmıştır. Yapı denetimi, zemin ve temel raporlarından ruhsat aşamasına (aslında ruhsat aşaması dahil, çünkü ruhsat denetim raporlarına göre verilmektedir) kadar yapı denetim kuruluşlarına teslim edilmiştir.

Kamusal açıdan, İdare, kolluk faaliyetleri arasında yer alması nedeniyle yapı denetimi ve bunun sonucu olan ruhsat verme yetkisini özel kişilere devredemez, devletin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü olduğu bu kamu hizmetini, ancak memurlar ve diğer kamu hizmetlileri eliyle gördürmesi gerekir.”

Bu uzun alıntı, tüm süreci açık bir şekilde anlattığı için kesmeden buraya ekledim. Özeti şu ki, yapılan binaların denetimi AK Parti döneminde kamu kurumlarından alınıp özel şirketlere devredildi. Kâr ve kısa zamanda daha çok iş yapmak üzerine kurulu şirketlere devredilen yapı denetimi sonucunda binalar detaylı bir şekilde denetlenmek yerine kısa zamanda daha çok binaya ruhsat vermek için çalışıldı. İnşaat şirketi olan bir kişi aynı zamanda yapı denetim firması da kurarak kendi inşaatlarını kendi denetledi, kendisi onayladı. Böylesi bir denetimsizlik ve suistimal ortamında depreme dayanıksız bir şekilde inşa edilen binlerce bina da yıkıldı ve onbinlerce kişiye mezar oldu.

Son olarak, AK Parti döneminde 9 kez imar affı yapıldı. Dayanıksız, usulsüz, deprem yönetmeliğine aykırı ve güvenli olmayan binalara seçim dönemlerinde oy devşirmek için af çıkarıldı ve görmezden gelindi. Her defasında af çıkacağına inanan müteahhitler ise yasaları ve kuralları görmezden gelerek hiçbir insani kaygı gütmeden insanlara mezar olacak binalar diktiler yıllar boyunca. Prof. Dr. Celal Şengör’ün de dediği gibi “Deprem ülkesinde imar affı cinayettir”.

Peki, bir kez daha soruyorum: Binlerce insanın hayatını kaybetmesi, onbinlerce insanın yaralanması, yüzbinlerce kişinin evsiz kalması kader mi ihmal mi?

(Spektrum, 9 Şubat Perşembe günlük bültenden alınmıştır.)


Yayınlanma Tarihi: 09 Şubat 2023  /  Son Güncellenme: 12 Şubat 2023


Bu yazı hakkında yazarımıza ve editörlerimize iletmek istedikleriniz mi var?
Aşağıdaki formu kullanarak kendisine ulaşabilirsiniz.
(Bu formdaki bilgiler, yazarımız ve editörlerimizin mail adreslerine iletilecektir.)


Çerezleri Yönetin!

Sitemizde sizlere daha iyi hizmet verebilmek, güvenlik ve sizi tanımak adına çerezler kullanmaktayız, detayları öğrenmek için buraya tıklayabilirsiniz.

Gizlilik Politikanızı ve KVKK Aydınlatma metnini okumak için buraya tıklayınız.

Eğer sitede gezinmeye devam edersiniz politikamızı onaylamış sayılacaksınız.